Konya’da küllerinden yeniden doğan ilçenin hikayesi

Tarihi yüz yıllar öncesine dayanan Konya’nın eski ilçelerinden biri de Derebucak. Derebucak’ın adı nereden gelmiştir, bir il, 4 ilçeye bağlı köyken nasıl mahalle oldu, kül eden 3 büyük yangın hangi tarihlerde çıktı? İşte Konya Derebucak tarihine dair merak edilenler.

TARİHİ 1200’LÜ YILLARA DAYANIYOR

Derebucak'ın ne zaman kurulduğu kesin bilinmiyor. Güvenilir kaynaklardaki mevcut bilgilere göre; Bayramyeri, Yukarıköy, Balat, Çukurlar ve Seniryeri adlı mevkilerden aşiretler halinde gelip toplananların, 1200 ile 1300 yılları arasında bugünkü Derebucak'ı kurdukları değerlendiriliyor.

BİR İL, 4 İLÇEYE BAĞLI KÖYDÜ

Önceleri Antalya'nın Alanya ilçesine bağlı iken sonradan Akseki ilçesine bağlandı, 1900 yıllarında Akseki'den ayrılarak Konya'nın Seydişehir ilçesine bağlandı. 1967 yılında Belediye teşkilatı kurularak Beyşehir ilçesine bağlı köy oldu. İlk kez 1987 yılında ilçe oldu ve Ağustos 1988 tarihinde Beyşehir'den ayrılarak fiilen ilçe hüviyetini kazandı.

KÜLLERİNDEN YENİDEN DOĞDU

Derebucak, adeta küllerinden yeniden doğan bir yer. 1927, 1943 ve 1955 yıllarında üç büyük yangın beldeyi tamamen yok etti. Onlardan en büyüğünü Prof. Dr. Hüseyin Muşmal, bir makalesinde şöyle anlatıyor:

“Derebucak, inceleme dönemimizde bir orman köyü olarak, hemen çevresindeki ormanlık alanların yanı sıra ev, ahır ve samanlık gibi yapılarda yoğun olarak kullanılan ahşap malzemeler nedeniyle yangının çıkması ve yayılmasına oldukça müsait bir bölgede bulunmaktadır. Bu nedenle bir orman köyü olan Derebucak’ta XX. yüzyılda bazı büyük yangınlar yaşanmıştır. Derebucak’ta yaşanmış yangınların en büyüğü ise 8 Temmuz 1955 tarihli yangındır. 1955 yangınında köyde bulunan 410 evden 403’ü tamamen kül olmuştur. Yangından ancak 2 okul, 2 değirmen, 1 hızar ve sadece 7 ev kurtarılabilmiştir. Yangında 2 çocuk alevler arasında kalarak can vermiş ve yaklaşık 50 hayvan da bu yangında telef olmuştur. Köyde bulunan evlerin neredeyse tamamının eşyalarıyla birlikte yanması, 2165 vatandaşın açıkta kalmasına ve yaklaşık iki milyon liralık bir zararın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Yangın sonrasında ahalinin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, gerek Kızılay tarafından ve gerekse Beyşehir, Seydişehir ve Konya’da teşkil edilen yardım komiteleriyle yiyecek-giyecek kap-kaçak, yorgan döşek, gibi ihtiyaçlar toplanmış ve afet mahalline sevk edilmiştir. Yangından hemen sonra Konya Valiliği ve Konya Milletvekilleri, köyün yeniden inşa edilmesi için gereken yardımın sağlanması amacıyla vakit geçirmeden hükümet nezdinde gerekli teşebbüslere geçmiştir. Halk, kalıcı konutlarının tamamlandığı 1960’lı yıllara kadar, yaklaşık 3-4 yıl, ilk birkaç ayı Kızılay Çadırı olmak üzere, inşaat alanının hemen dışında derme çatma, bir iki odalı ağaç evlerde ikamet etmişlerdir. 1955 yangını Derebucak Köyü’nde fiziksel-mekânsal açıdan önemli bir dönüşüme neden olmuştur. Derebucak yangını köyden kente, hatta büyük oranda yurtdışına göçün yaşanmasında da başlangıç olarak addedilebilir. Devletin yurtdışına işçi gönderdiği yıllarda, 1955 yangınında zarar gören Derebucak Köylülerine öncelik verilmiştir. Nitekim 1962’li yıllardan itibaren Derebucak’tan pek çok kişi yurtdışına işçi olarak gitmeye başlamıştır. Nihayet Derebucak’ın kaderi bu yıllardan sonra bütünüyle değişmiştir.

1955 YANGINI DÖNÜM NOKTASI OLDU

1955 yangını Derebucak Köyü için bir dönüm noktası olmuştur. Yangından sonra köylüler, büyük sıkıntılar yaşamış olsa da, söz konusu Derebucak Köyü’nün şirin bir ilçe haline dönüşmesine bir başlangıç teşkil etmiştir. Yangın hadisesinden sonra, Derebucak Köyü, baştanbaşa planlı ve sistemli bir şekilde yeniden inşa ve imar edilmiştir. Ancak kaynak kişiler, inşa sırasında ve sonrasında, bazı köylülerin imar planlarına bütünüyle uymadıkları ve bazı değişiklikler yapıldığını ifade etmişlerdir. 1955 yangınından sonra, köyde yapılan inşaatlarda kullanılan ana malzemelerde de değişiklik yapılmıştır. Nitekim yangın öncesinde köyde yaygın olarak bulunan ahşap yapıların yerini taş yapılar almıştır. Diğer taraftan yangından sonra Derebucak Köylülerine yurtdışı kapılarının açılması ile birlikte köylülerin sosyal ve ekonomik yapılarında önemli bir değişiklik meydana gelmeye başlamıştır. Bu durum köyün fiziki çehresinde de önemli değişikliklerin yaşanmasına ve köyde şehri faaliyet ve meşgalelerin ortaya çıkışına zemin hazırlamıştır. Böylece yangından 10 yıl sonra Belediyelik olan yerleşim, 30 yıl sonra da bir ilçe merkezi haline dönüşmüştür. Bugün söz konusu yerleşim, çevresindeki pek çok yerleşime rehberlik-önderlik eden ve evleri ve caddelerinde ve özellikle yaz mevsimlerinde Avrupaî havasıyla dikkat çekici bir yerleşim halindedir.”

DÜNYACA ÜNLÜ MAĞARALARI GÖRSEL ŞÖLEN SUNUYOR

Derebucak ilçesi sınırlarında yer alan ve 2022'de milli park ilan edilen Çamlık Mağaraları bölgesindeki Balatini Mağarası baştan sona katedilebiliyor.

Gösterişli bir yapıya sahip olan mağarayı turizme kazandırmak amacıyla yürütülen aydınlatma ve tefrişat çalışmalarında sona gelindi. Mağaranın bulunduğu bölgedeki arazinin sarplığı, yaban hayatı açısından elverişli habitatlar oluştururken yörede koruma altındaki yaban keçileri de görülebiliyor.

Bölgede 20'ye yakın irili ufaklı mağara bulunuyor. "Çamlık Mağaraları" olarak adlandırılan inlerden en büyüğü Balatini Mağarası. Balatini içeriği daha iyi olan bir mağara, tam mağara tutkunlarının istediği 2 kilometrelik bir parkuru olan mağara. Burada Bizans ve Roma dönemine ait kalıntılar da var. Mağaranın özelliği şu; girdiğiniz zaman 1 kilometre sonra sarkıt ve dikitlerin inanılmaz güzelliğini, renklerini görüyorsunuz. Diğer mağaralara göre farklı oluşumların olduğunu görebiliyorsunuz. Mağara sularla dolu, ilerlerken bir anda suya düşüyorsunuz, buna 'cadı kazanı' deniyor. Buradan bir an önce kurtulmanız gerekiyor ve ona göre ekipman bulundurmanız gerekiyor. Şimdi burası turizme kazandırılıyor.

Yine aynı bölgede yer alan Suluin Mağarası da Çamlık beldesinin 500 metre güneybatısında bulunuyor. Yaklaşık 25 metrelik mağara girişi su dolu olduğu için içeri ancak botla girilebiliyor. İçeride dev kaya blokları arasından şelaleler yaparak ilerleyen sular, mağarada 150 metre ilerledikten sonra büyük bir göl oluşturuyor. Derinliği fazla olan göl, botla geçilebiliyor.

KONYA DEREBUCAK GÜNCEL NÜFUSU

TÜİK’in 2022 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre; Derebucak’ın nüfusu 30 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 5 bin 690 kişi. 2 bin 847 erkek nüfusu bulunan ilçedeki kadın nüfusu sayısı ise 2 bin 843. Derebucak, nüfus bakımından merkez dışında Konya’nın 24’üncü ilçesi.

DEREBUCAK BELEDİYE BAŞKANI KİM?

Derebucak Belediye Başkanı Ahmet Kısa, 1977 yılında Derebucak'ta doğdu. İlkokul, ortaokul ve liseyi Derebucak’ta okudu. 1992 yılında aile şirketini kuran Kısa, 1992- 2013 yıllarında şirketin genel müdürlüğünü yaptı. Ahmet Kısa, 2002-2007 yıllarında AK Parti İlçe Başkanlığı görevinde bulundu. Ahmet Kısa, 31 Mart 2019 Yerel Seçimlerinde AK Parti Konya Derebucak Belediye Başkanı seçildi.

Konya Derebucak'ta bir gün...