Konya’nın adını ağaçlardan alan ilçesi şimdi il olmak için çabalıyor

Konya’nın Etiler zamanına kadar uzanan tarihiyle en eski ilçelerinden olan Akşehir’in ismi nereden gelmiştir? Dünyanın Ortası Akşehir hangi tarihte ilçe oldu, ilçe bugünkü adını nasıl aldı? İşte Konya Akşehir’in geçmişine yönelik merak edilenler.

AKŞEHİR’İN İLK ADI NEYDİ, ŞİMDİKİ ADI NEREDEN GELMİŞTİR?

Tarih boyunca hep önemli bir yerleşim, ticaret, kültür merkezi olan Akşehir'e ait ilk arkeolojik bulgular Neolitik Dönem'e kadar uzanıyor. Etiler zamanında Akşehir'in adı Thymbrion' dur. Zamanla Frikya egemenliğine daha sonra Anadolu‘ da egemenlik kuran Lidyalılar’ın yönetiminde kalan Akşehir'in önemi daha da arttı. "Krallar Yolu" Akşehir'den geçmekteydi. Akşehir Helenistik dönemde Phrygia tiranı Philomelos tarafından kuruldu. İlk yerleşim alanı bugünkü kentin kuzey-batısında, sultan dağının kuzey yamaçlarındaydı. Kent roma döneminde Philomelium (Bal Sevenler) adını aldı.

Müslüman Araplar kente Belde-i Beyza (Beyaz Şehir) adını verdiler. Malazgirt Savaşı'nın ardından başlayan Anadolu'nun türkleşmesi sonucunda Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından alınan kentin bundan sonra adı ve kaderi değişir. Nehçet-ül menazil'de buraya gelen hükümdarlardan birinin çiçek açmış ağaçlardan esinlenerek "Akşehir" dediği rivayet edilmektedir. Akşehir'in günümüzde sahip olduğu eserlerin pek çoğu Selçuklular zamanında yapılmıştır. Bu dönemde kent zenginleşir ve gelişir. Horasan illerinden Seyyid Mahmud Hayrani, Nimetullah Nahçevani gibi din bilginleri Akşehir'e göç ederek bu toprakların manevi dokusunun değişmesine katkıda bulunurlar.

OSMANLI HAKİMİYETİ NE ZAMAN BAŞLADI?

Selçuklu devleti'nin çökmesiyle önce Eşrefoğulları, sonra da yüz yıl Hamitoğulları yönetir. Kenti beyliklerden günümüze sadece Marif köyündeki Şeyh Hasan Türbesi ile mezar taşları ulaşır. Akşehir 1381 yılında Murat Hüdavendigar'a satılır. Yıldırım Beyazıt 1402 yılında Timur'a yenilince, Ferruhşah Mescidi'nin cenazelik bölümüne hapsedilir. Timur'un zulmünden bunalan halk, Nasreddin Hoca'yı dirilterek doymak bilmeyen fillerden kurtulmanın çaresini arar. Fetret döneminde kısa bir süre Karamanoğulları eline geçen Akşehir, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1467 yılında fethedilir ve Cumhuriyete kadar sürecek olan kesintisiz Osmanlı Hâkimiyeti başlar. 15. Yüzyılın sonlarına doğru çeşitli etnik ve dinsel kökenden gelen kavimlerin barış ve kardeşlik içerisinde bir arada yaşadığı günler başlar.

İTALYANLAR İŞGAL ETTİ

Sevr Antlaşması ile Akşehir İtalyanlar tarafından işgal edilir. İtalyanlar hıristiyan mahallelerindeki evlere yerleşirler. Ancak işgal günleri uzun sürmez. Çınaraltı Mescidi avlusundaki çınarın üstünde yuvalanan leyleğe ateş eden İtalyanların silah seslerini duyan halk sokağa fırlar. Bunu bir ayaklanma sanan işgal kuvvetleri toparlandıkları gibi şehri terk ederler. Ancak Anadolu'nun topyekûn kurtuluşu bu kadar kolay olmayacaktır.

CUMHURİYET TARİHİNDEKİ ÖNEMİ

Mustafa Kemal kumandasındaki ordu, Kurtuluş Savaşı'nı, halkla birlikte büyük sıkıntılar içinde sürdürecektir. Sakarya Meydan Muhabereresi'nden sonra 18 Kasım 1921'de Garp Cephesi Karargâhı Akşehir'e nakledilir. 24 ağustos 1922'ye kadar sürecek olan dokuz ay on günlük sürede taarruz hazırlıkları Akşehir'den yönetilir, planlar burada yapılır. Akşehir ve köylerine birlikler yerleştirilir. Kumandan İsmet ( İnönü ) Paşa TBMM' den ve Başkomutan Mustafa Kemal Paşa' dan aldığı emirlerle "Büyük Taarruz" un hazırlıklarını 9 ay boyunca Akşehir' de yapar. Akşehir, bir anlamda sinesinde Büyük Taarruz'u doğuma hazırlar. Garp cephesi komutanı Mirlavi İsmet Bey bu sürede sürekli Akşehir'de kalır. Mustafa Kemal Paşa’da hazırlıkları kontrol etmek için defalarca Karargâha gelir. 1922 yılının 28 Temmuz günü bir futbol turnuvası bahane edilerek bütün ordu komutanları Akşehir'de buluşur ve son hazırlıklar gözden geçirilir.

Nihayet ağustos sonunda taarruza karar verilir. 24 Ağustos 1922 günü sabahı ordu harekete hazırdır. Namaz kılınır, Nasreddin Hoca'nın Türbesi ziyaret edilir. Mustafa Kemal' in askerleri Akşehirlilerin alkış ve dualarıyla cepheye uğurlanır.

24 AĞUSTOS AKŞEHİR ONUR GÜNÜ

Akşehirli ünlü yazar Merhum Tarık Buğra, Küçük Ağa romanında işte o günlerin Akşehir'ini anlatmıştır. 24 Ağustos her yıl Akşehir Onur Günü olarak coşkuyla kutlanır. O umut yüklü mücadele günlerinin anısına Garp Cephesi Karargâh Binası bugün aynı isimle Müze olarak hizmet vermektedir.

Akşehir’in toprakları üzerinde yaşamış kültürler düşünüldüğünde, çok zengin bir kültür mozaiğine sahip olduğu görülebilir. Ancak günümüze kadar gelebilen ve ayakta kalan Selçuklu eserleri ile Osmanlı Dönemine ait sadece İmaret Camii’dir. Ancak bu mozaik içerisinde son Osmanlı ile ilk Cumhuriyet dönemlerinden günümüze kadar gelen ve gerçek Türk kültürünü yansıtan sivil mimarlık eserleri ile el sanatları yadsınamaz. Bugün artık Türkiye’ye mal olmuş ve büyük bölümü tescilli Akşehir Evleri, aynı adla anılmaktadır. Kent içerisinde de, halk bu yukarıda bulunan mahalleyi “Eski Akşehir Evleri” olarak adlandırılmaktadır.

DÜNYANIN ORTASI AKŞEHİR

Nasreddin Hoca’nın “Dünyanın Ortası” fıkrası, herkes tarafından bilinir.

Fıkra şöyledir: Çevreden bir grup insan, Nasreddin Hoca'yı çevirip ''Hocam size bir sorumuz var, dünyanın ortası neresi?'' demişler. Hoca, 5-10 adım ilerlemiş, bastonunu yere saplamış; ''Dünyanın ortası burasıdır'' demiş. Şaşkın şaşkın bakan kişiler, ''Nasıl olur Hocam?'' demişler. Hoca da ''İnanmazsanız ölçün...'' diye cevap vermiş.

Dünyaca ünlü mizah ustası Nasreddin Hoca’nın Konya’nın Akşehir ilçesinde bulunan türbesinde bu temsili dünyanın ortası diye tabir edilen yeri görmek , ayak basmak mümkündür.

AKŞEHİR NÜFUSU

TÜİK’in 2022 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre; Akşehir’in nüfusu 30 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 93 bin 965 kişi. 46 bin 076 erkek nüfusu bulunan ilçedeki kadın nüfusu sayısı ise 47 bin 889. Akşehir, nüfus bakımından merkez dışında Konya’nın 2. büyük ilçesi.

AKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI KİM?

Akşehir Belediye Başkanı Salih Akkaya, 1965 yılında Değirmen Köyü'nde doğdu. 1975 yılında ailesi ile birlikte Akşehir Ahi Celal Mahallesi'ne taşındı. 1977 yılında Cumhuriyet İlkokulu'nu, 1980 yılında Atatürk Ortaokulu'nu, 1984 Yılında Endüstri Meslek Lisesi Elektrik Bölümünü birincilikle, 1988 yılında S.Ü.Ziraat Fakültesini ikincilikle bitirdi. 1996 yılında Yüksek Mühendis, 2004 yılında doktora çalışmasını tamamlayarak "Bilim Doktoru" unvanını aldı.

Artvin Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü'nde teknik eleman olarak çalıştı. Köy Hizmetleri Konya İl Müdürlüğü'nde Kontrol Mühendisi olarak çalışmakta iken, 20 Ocak 2003 tarihinde İl Müdürü olarak atandı. 19 Mart 2007 tarihinde, Kütahya İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği görevine getirildi. Halen bu görevini sürdürürken istifa ederek, 31 Ekim 2013 tarihinde AK Parti'den Akşehir Belediye Başkan Aday Adaylığı için müracaat etti. 21 Ocak 2014 tarihinde AK Parti Genel Merkezi tarafından Akşehir Belediye Başkanlığı'na aday gösterilen Dr. Salih Akkaya, 30 Mart 2014 Pazar günü yapılan Mahalli İdareler Seçimleri'nde Akşehir Halkı'nın teveccühü ile Belediye Başkanlığı görevine seçildi. 5 yıllık görev süresini tamamlamasının ardından, Cumhur İttifakı'ndan Akşehir Belediye Başkanlığı'na aday olan Akkaya yeniden Akşehir Belediye Başkanlığı görevine seçildi.

Akşehir Belediye Başkanı Dr. Salih Akkaya evli ve dört çocuk babasıdır.