4,5G'nin ardından hizmete alınması beklenen 5G teknolojisi ile nesnelerin internetinden sürücüsüz araçlara kadar pek çok teknolojide büyük gelişmeler yaşanması bekleniyor.
1980'li yıllarda kullanılmaya başlanan 1G teknoloji ilk nesil kablosuz telefon teknolojisine olanak tanımıştı. 1G teknolojisinin gelişmiş versiyonu olan 2G, ikinci nesil kablosuz telefon teknolojisi olarak kullanılmaya başlandı. Analog yayından sayısal yayına geçme olanağı sağlayan bu teknoloji ile sesi ve verileri şifreleme imkanı doğdu ve görüşmeler ve veri iletimleri daha güvenli hale geldi.
3G teknolojisinin hayata geçmesi ile ise veri alışverişindeki hız artmış, görüntülü görüşebilme imkanı ortaya çıkmıştı. Türkiye'de 2009 yılından bu yana kullanılmaya başlanan 3G teknolojisi ile birlikte akıllı telefon kullanımı da büyük artış göstermeye başlamıştı.
Türkiye, 1 Nisan 2016 itibarıyla 4,5G teknolojisine geçerek veri transferini çok önemli hale geldiği bir dönemde 3G'ye oranla yaklaşık 10 kat hız sunan yeni bir teknolojiye geçmiş oldu. Yeni teknoloji ile görüntülü görüşmelerden sosyal medya kullanımına kadar pek çok konuda kullanıcılar, daha hızlı ve daha net görüntülere ulaşarak büyük bir değişim yaşadı.
4,5G teknolojisinin ardından 5G teknolojisi ile büyük bir dönüşüm yaşanması bekleniyor. 5G teknolojisinin getireceği en büyük yeniliklerden birinin yeni teknolojinin bir önceki teknolojiye göre 100 kata kadar hızlı olması dikkati çekiyor. 5G teknolojisiyle kesintisiz yüksek hızlara çıkacak internet ile geleceği şekillendirecek teknolojilerin de kullanıma sunulması planlanıyor.
Endüstri 4.0, sürücüsüz araçlar ve daha fazlası
Akıllı nesnelerin birbirleriyle ya da daha büyük sistemlerle bağlantılı olarak çalışmalarını ifade eden nesnelerin interneti teknolojisinde en önemli gereksinimlerin biri olan 5G teknolojisi ile üretimden tüketime kadar önemli dönüşümler yaşanması bekleniyor. 5G’nin ayrıca droneler ve sanal gerçeklik gibi teknolojiler için de kablosuz veri iletimi altyapısını güçlendireceği belirtiliyor. 5G'nin saniyede yaklaşık 20 Gigabit'e ulaşacak bir veri transfer hızı sunması bekleniyor.
Endüstri 4.0 yolunda büyük bir kolaylık sağlayacak yeni teknoloji ile fabrikalarda otonom sistemlerin daha da artması ve makinelerin büyük veri ile insan müdahalesine en az gereksinim duyarak üretim yapması hedefleniyor. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) verilerine göre, 2025 yılı itibarıyla dünyada 100 milyar farklı bağlantının olacağı ve bu bağlantıların sadece yüzde 10'unun insanlar arasında olacağı öngörülürken, 2020 sonrası dünyada kilometrekarede dolaşacak ortalama verinin 4 yılda bir 16 kat artacağı; bu talebi karşılamak üzere önceki nesle göre 25 kat fazla frekansa ve 2 bin kat fazla baz istasyonuna gereksinim duyulacağı tahmin ediliyor.
5G'nin en büyük katkılarından birinin sürücüsüz araçlar teknolojisinde yaşanması bekleniyor. Araçlar arasındaki sensörlerden gelen verilerin çok hızlı bir şekilde işlenmesine ve diğer araçlar ve büyük veri ile irtibat kurulması mantığı üzerine işleyen sürücüsüz araç teknolojisinin olmazsa olmazlarından biri 5G teknolojisi olarak öne çıkıyor. Yeni nesil teknolojinin 100 kata kadar daha fazla hız sağlaması sayesinde, özellikle araç kullanırken bilgisayarların ani karar verme hızlarının daha fazla artacağı ve kaza risklerinin de azalması bekleniyor.
Türkiye'de 5G altyapı çalışmaları devam ediyor
Dünyada çeşitli ülkeler 5G teknolojisine geçiş için altyapı çalışmalarını sürdürüyor. Güney Kore, Çin ve ABD, 5G teknolojisinin oluşturulması ve uygulanmasında öne çıkan ülkeler arasında yer alıyor. 5G altyapısı en gelişmiş ülkelerden Güney Kore'de, 2026 yılında mobil telefon kullanıcılarının yüzde 90'ının 5G altyapısını kullanması tahmin ediliyor.
Türkiye'de de 5G'ye geçiş kapsamında çalışmalar devam ediyor. 5G baz istasyonu (5G radyo ve erişim şebekesi) çalışmalarına 2018'de ASELSAN ve Turkcell ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) projesi kapsamında başlandı. Yapılan çalışmalar, 2019'un sonlarına doğru Uçtan Uca Yerli Milli 5G Haberleşme Şebekesi Projesi (UUYM5G) kapsamındaki çalışmalarla birleştirildi. TÜBİTAK'ın desteğiyle sürdürülen "Uçtan Uca Yerli ve Milli 5G Haberleşme Şebekesi Projesi" ile 5G altyapıları için kritik önemdeki 5G çekirdek şebeke, 5G baz istasyonu, 5G özel yönetim servis ve operasyon yazılım ürünleri yerli ve milli imkanlar ile geliştiriliyor.
Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi (HTK), BTK ve çeşitli kurumların da destek verdiği Uçtan Uca Yerli ve Milli 5G Şebekesi Projesi kapsamında Türk Telekom-Ümraniye, Turkcell-Kartal, Vodafone-Maslak, HAVELSAN-Ankara'da yer alan laboratuvarlarda 5G demoları gerçekleştirildi. Ayrıca, İstanbul Anadolu Yakası Yuşa Tepesi'ndeki 5G Baz İstasyonu Radyolink'i ile Avrupa Yakası'nda bulunan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Teknokent'e bağlanılarak 5G üzerinden veri paylaşımı yapıldı.
5G'ye ilişkin çalışmalar kapsamında Turkcell, 5G'li cep telefonlarına pilot şebekesi üzerinden 5G sinyali verdi. Şirket, BTK'nın test için tahsis ettiği frekans üzerinden İstanbul Tepebaşı Plaza'da 5G destekleyen ticari cep telefonu üzerinden yapılan test ile 3.5GHz bandında 2,283 Gbps hıza ulaştı.
5G'ye tam geçiş için fiber altyapı önem taşıyor
Öte yandan Türkiye, baz istasyonu üreten ve sahada çalışabilir şekilde kurulumunu sağlayan dünyadaki sayılı ülkeler arasında yer alıyor. 2017 yılında kurulan ULAK Haberleşme'nin koordinasyon ve sorumluluğunda, telekom operatörlerin de katkıları ile Türk mühendisleri tarafından geliştirilen yerli baz istasyonu ULAK, 4,5G iletişimi için Türkiye'de birçok ilde tüm operatörlere hizmet sağlıyor.
ULAK baz istasyonlarının yanı sıra 5G'nin önemli teknolojilerinden kabul edilen Yazılım Tanımlı Ağlar ve Ağ Fonksiyonlarının Sanallaştırılması teknolojilerini yoğun olarak kullanan MİLAT Ar-Ge Projesi, ilk etap ürünleşmesini sağlayarak MİLAT Ağ Yönetim ve Analiz Sistemi'ni (MAYA) geliştirdi. 5G'ye hazır bir ürün olan bu sistem, çeşitli kurumlar tarafından sahada kullanılıyor.
Bu çalışmalar sayesinde, 5G'nin hayata geçmesiyle eğitimden sağlığa, ulaşımdan endüstriye kadar tüm sektörlerin ihtiyacı olacak 5G çözümleri yerli ve milli olarak sunulabilecek.
Ayrıca, Türkiye'nin 5G teknolojisine tam geçiş yapabilmesi için fiber altyapının hazır olması da önem taşıyor. Fiber altyapının geliştirilmesine yönelik çeşitli çalışmalar yürütülürken, cep telefonu operatörleri ortak fiber altyapının önemini vurguluyor.