TÜİK, son dönemde Türkiye İstatistik Kurumu ve yayınlanan enflasyon verileri hakkında kamuoyuna
yansıyan ve gerçeklerle bağdaşmayan haberlerle ilgili açıklama yapılması gerekliliği doğduğunu bildirdi.
Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
"Haberlerde yer alan ve TÜİK yemekhanesinde geçen sene 35,00 TL olan yemek ücretinin 170,00 TL’ye çıktığına dair iddialar gerçeği yansıtmamaktadır. Kurum Başkanlığı tarafından onaylanan ve uygulanan ücret tarifeleri 2024 yılı için aşağıdaki şekildedir:
En düşük yemek ücreti: 600 ek göstergeye kadar olan ve 4/B’li sözleşmeli personel için 39,00
TL.
En yüksek yemek ücreti: 5400’den daha yüksek ek göstergeli görevlerde bulunan personel için
71,00 TL’dir.
Türkiye İstatistik Kurumu ile Türkiye Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (Koop-İş) arasında imzalanan toplu sözleşme gereği Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından
Kurumda 4/A kapsamında çalışan işçi personele ödenen günlük yemek yardımı tutarı 170,00 TL'dir.
Dolayısıyla, geçtiğimiz yıl içerisinde farklı pozisyonda görev yapan bir çalışanın yemek ücreti
ile bu yıl işçi statüsünde görev yapan personelin aldığı yemek yardımını mukayese ederek değişim oranı
hesaplanması, doğru bir yaklaşım değildir.
08.07.2024 tarihinde düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyunun Tüketici Fiyat Endeksi
hesaplamaları konusunda bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. Ancak, toplantı sırasında sorulan bir soruya
verilen yanıtın bağlamından koparılarak haberlere yansıtıldığı görülmüştür. Toplantıda sorulan “Fiyatlar
ne zaman ucuzlayacak?” sorusuna verilen kapsamlı yanıt içerisinde geçen “%45 ile %75 enflasyon
arasında can yakıcılığı açısından pek bir fark bulunmamaktadır” ifadesi, %45 oranında bir enflasyonun
da halk için oldukça yüksek ve zorlayıcı olduğunu vurgulama amacı taşımaktadır. Bu oranlar arasında
önemli bir fark olduğu muhakkaktır, ancak her iki oran da yaşam maliyeti üzerinde ciddi olumsuz etkiler
yaratmaktadır. Burada anlatılmak istenen “Fiyatların ucuzlaması için enflasyonun negatife dönmesi,
tabii ki bundan önce tek haneli seviyelere düşmesi gerektiğidir.”
TÜFE sepetinde 2024 yılı itibarıyla 12 ana harcama grubu altında, 43 harcama grubu yer
almaktadır. Bu harcama grupları altında ise 90 alt harcama grubu bulunmaktadır. Alt harcama
gruplarının altında yer alan 143 temel başlıkta ise 406 madde ve bu maddeler altında 913 adet madde
çeşidi bulunmaktadır. Bu kapsamda, TÜFE sepetindeki değişim oranları her ay 12 ana harcama grubu, 43 harcama grubu, 90 alt harcama grubu ve 143 temel başlık düzeyinde yayımlanmaktadır. Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) tarafından yayımlanması beklenen en detaylı düzey ise temel başlık düzeyidir. Kurumumuz tarafından temel başlık düzeyinde endeks değişimleri uluslararası beklentilere en uygun biçimde kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bu bağlamda TÜİK dünyadaki en şeffaf resmi istatistik kurumlarından biridir. Bir köşe yazarı tarafından, Kurumumuzca en son Nisan 2022’de yayımlanmış olan bazı madde fiyatları, yine Kurumumuz tarafından hali hazırda yayımlanmakta olan temel başlık seviyesinde fiyat endeksleri ile genişletilerek günümüze ilişkin ortalama fiyat hesaplamalarının yapıldığı iddia edilmektedir. Bahsi geçen yanıltıcı sonuçların bazı çevreler tarafından manipülasyon aracı olarak kabul görmesi neticesinde, bilimsel açıdan TÜFE’ye eleştiri getiremeyen ilgili çevrelerin 143 temel başlık içinden cımbız ile seçtikleri birkaç başlığa dair bilinçli veya bilinçsiz biçimde yanıltıcı beyanlarının devam ettiği müşahede edilmektedir.
Bunun yanı sıra, ilgili köşe yazarı tarafından yapılan hesaplama özellikle bir temel başlık altında
birden fazla maddenin ve madde çeşidinin bulunduğu durumlarda tamamen hatalı çıkarımlara neden
olmaktadır. Örneğin, “06212-Doktor muayene ücreti” temel başlığı için de bu durum geçerlidir. Bu
temel başlık, “Muayene katılım payı (Devlet, Uzman Dr.)”, “Doktor muayene ücreti (Özel, Uzman
Dr.)”, “İlaç katılım payı” ve “Doktor muayene ücreti (Muayenehane, Uzman Dr.)” gibi bireylerin
bütçelerinde farklı harcama paylarına sahip madde çeşitlerinden oluşmaktadır. Devlet hastanesi
muayene katılım ve ilaç katkı payları, doktor muayene ücreti (özel hastane) ve doktor muayene ücreti
(muayenehane) gibi diğer ürün çeşitlerine oranla daha yüksek harcama paylarına sahiptir.
Öte yandan, ilgili temel başlık düzeyinde hesaplanan fiyat ve değişim oranı matematiksel olarak
yalnızca uzman doktor muayene ücretindeki değişimi ifade etmemektedir. Dolayısıyla, ilgili köşe
yazarının, devlet ve özel sektör tarafından sunulan ilgili sağlık hizmetlerinin tamamı aynı fiyat
düzeyinde değişim göstermişçesine toplulaştırılarak hesapladığı ve sözde TÜİK’e ait madde fiyatları
gibi açıkladığı rakamlar hatalı yaklaşımlar barındırmaktadır.
Bu tür manipülasyonlara mahal verilmemesi adına dünyanın önde gelen ülkelerinin hiçbirinde
madde düzeyinde tüm fiyatlar hesaplanmamakta ve yayımlanmamaktadır. İlgili köşe yazarı tarafından
eksik ve yanıltıcı bilgiler üretilerek madde fiyatı sonuçlarına ulaşılmaya çalışılması neticesinde ortaya
çıkan tartışmalar, Türkiye İstatistik Kurumu’nun, Avrupa Birliği’ne üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri,
ABD ve Kanada’da olduğu gibi seçilmiş homojen maddeler haricinde kalan ürünlerin fiyatlarının
yayımlanmaması kararının ne denli isabetli bir karar olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur.
TÜFE Hesaplamalarında Barkod Tarama ve Web Kazıma Yöntemlerinin Kullanımı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), enflasyon hesaplamalarında yenilikçi veri toplama
yöntemleri kullanarak maliyetleri düşürmeyi ve cevaplayıcı yükünü azaltmayı hedeflemektedir. Barkod
tarama ve web kazıma yöntemleri, geleneksel veri toplama yöntemlerine göre birçok avantaj
sunmaktadır. Birçok ülke, TÜFE hesaplamalarında barkod tarama ve web kazıma yöntemlerini kullanarak daha güncel ve geniş veri setlerine ulaşmayı hedeflemektedir. Türkiye de bu uluslararası trendi takip ederek, istatistik üretiminde modern teknolojilerin kullanımını artırmaktadır. Bu bağlamda, son dönemde atılan adımlarla TÜİK'in veri toplama ve analiz süreçleri uluslararası standartlara daha da uyumlu hale getirilmiştir. Ancak, bazı haberlerde barkod tarama ve web kazıma verilerinin kullanımının Eurostat tarafından önerilmediği ve bu yöntemlerin güvenilir olmadığına dair iddialar yer almaktadır."