Sadeddin Köpek’in Konya’daki unutulan yapısı: Malanda Köşkü

Kurucaova Mahallesi sınırlarında, Anamas Dağları’nın eteklerinde yer alan ve “Malanda” adıyla anılan mevkideki köşk kalıntısı, Anadolu Selçuklu Devleti’nin en tartışmalı figürlerinden biri olan Vezir Sadeddin Köpek tarafından inşa ettirilmiş.

Araştırmacı Yazar Alaaddin Aladağ, Malanda Köşkü’nün izini sürdü ve detayları en ince ayrıntısına kadar araştırdı.

Sultan I. Alâeddin Keykubad döneminin kudretli devlet adamı Sadeddin Köpek, yalnızca saray içi siyasetteki etkisiyle değil, aynı zamanda mimari faaliyetleriyle de tarihe damga vurdu.

Kubadabad Sarayı’nın inşasında da önemli rol oynayan Köpek, Malanda’daki bu köşkü ise özel çiftliği için bir dinlenme yeri olarak tasarlamış.

Duvarlarında moloz taş ve kaba yontma taş yığma tekniği kullanılan yapı, dönemin sivil mimarisini gözler önüne seriyor.

Yapılan arkeolojik taramalarda Kubadabad Sarayı ve Kız Kalesi çinileriyle benzerlik gösteren, özellikle ejder figürlü çinilere rastlandı. Bu çiniler bugün Konya’daki Karatay Çini Eserler Müzesi’nde sergileniyor.

Malanda’daki köşkü farklı kılan bir diğer önemli özellik ise burada ilk kez bir Selçuklu tuvaletinin keşfedilmiş olması. Bu bulgu, Selçuklu yaşam kültürüne dair önemli bir arkeolojik veri olarak değerlendiriliyor.

Yapının göle bakan cephesinde bulunan iki geniş künk hattı, köşkten Kubadabad Sarayı’na kadar su veya sıvı taşıdığı yönündeki rivayetleri güçlendiriyor. Çevre anlatılarına göre bu künklerden birinden doğal kaynak suyu, diğerinden ise süt veya bal gönderilerek saraya ulaştırılıyordu. Bu detay, Sadeddin Köpek’in lüks ve ihtişamı merkeze alan yaşam anlayışını yansıtıyor.

Ne var ki, tarihî değeri büyük olan bu yapı, definecilerin yaptığı kaçak kazılar sonucu büyük oranda tahrip edilmiş durumda. Duvar yapısı bozulmuş, çiniler parçalanmış ve yapının özgün dokusu neredeyse tamamen kaybolmuş. Malanda’daki bu eşsiz köşk, bugün kaderine terk edilmiş hâlde.

Tarihî miras açısından bakıldığında, Malanda Köşkü’nün korunması gereken kıymetli yapılar arasında yer aldığı açıkça görülüyor. Unutulmaya yüz tutmuş bu yapı, yalnızca bir mimari kalıntı değil; Selçuklu’nun taşlara kazınmış yaşam kültürünün sessiz bir tanığı olarak değerlendiriliyor.

SADEDDİN KÖPEK KİMDİR?

Anadolu Selçuklu Devleti’nin tartışmalı veziri...

13. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti’nde görev yapan Emir Sadeddin Köpek, Sultan I. Alâeddin Keykubad döneminde inşa faaliyetleri, sanat koruyuculuğu ve saray teşrifatı gibi konularda öne çıkmış, aynı zamanda siyasi entrikalarıyla da tanınmıştır.

Kubadabad Sarayı'nın yapımında önemli rol oynayan Sadeddin Köpek, yalnızca devlet adamı değil, aynı zamanda bir mimari hamî olarak da anılır. Ancak Sultan Keykubad’ın ölümünden sonra tahta geçen II. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde güç hırsı ve baskıcı yönetimi nedeniyle pek çok rakibini bertaraf etmiş, sonunda ise ölümüyle sonuçlanan bir saray darbesine maruz kalmıştır.

Malanda’daki köşk, onun sanat ve yapı faaliyetlerinin kırsal örneklerinden biri olarak değerlendirilmektedir.