İÜ Su Bilimleri Fakültesi Sapanca İçsu Ürünleri Üretimi Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde, Öğretim Üyesi Prof. Dr. Devrim Memiş koordinatörlüğünde, araştırma görevlisi Gökhan Tunçelli tarafından yürütülen projeyle balık üretim havuzlarından çıkan suyun topraksız tarımda kullanılması üzerine araştırma başlatıldı.
Sapanca'daki merkezde balık ve bitkinin birlikte yetiştirilebileceği "akuaponik" adı verilen bir besin üretim sistemi kuruldu. Tesisin bir bölümündeki havuzlarda barındırılan balıklar yemle beslendi. Buradan çıkan su, bitkiler için besin olarak kullanıldı.
Balığın suya bıraktığı besin tuzları borular yardımıyla topraksız tarım için kurulan alana ulaştırılarak bu alanda marul yetiştirildi.
Araştırmada, sadece balık yetiştirilen havuzlardan çıkan suyu kullanarak, hiçbir kimyasal gübreye ihtiyaç duymadan yapılan topraksız tarımda verimliliğin ve büyümenin yüzde 30 arttığı belirlendi.
Araştırma görevlisi Tunçelli yaptığı açıklamada, Türkiye'de uygulanan "hidroponik" de denilen topraksız tarımın, suni gübreler kullanarak yapıldığını fakat "akuaponik" sistemde bu gübreye ihtiyaç duyulmadığını söyledi.
Avrupa'da bazı ülkelerin topraksız tarım yöntemini kullandığını belirten Tunçelli, "Topraksız tarım geleceğin tarım faaliyetleri arasında yer almaktadır. Bu aslında küçük çapta ve yüksek teknolojiye de gerek duymadan yapılabilecek bir tarımsal faaliyettir." dedi.
Tunçelli, topraksız tarımın, toprakla yapılan tarıma göre oldukça ergonomik olduğuna dikkati çekerek, "Ayrıca akuaponik sistemin geleneksel tarım ve akuakültüre kıyasla çok büyük avantajları var. Türkiye'de de son yıllarda akuaponik sistem tarım faaliyetlerinde kullanılmaya başladı." diye konuştu.
Su Bilimleri Fakültesi olarak balık tank veya havuzlarından çıkan suyun doğal ortama verilmeden önce topraksız ve suda yapılan tarımda kullanılabilirliği ve verimliliği üzerine çalışma başlattıklarını dile getiren Tunçelli, şunları kaydetti:
"Kurduğumuz sistemin bir bölümünde, havuzlarda barındırılan balıkları büyümeleri için yemle besledik ve ortamdaki suda oluşan, besin elementlerini içeren suyu borular yardımıyla topraksız tarım için kurulan alana ulaştırarak burada marul yetiştirdik. Yani balığa yem vererek balığın büyümesini sağlıyoruz. Balığın aldığı yemi kendi metabolizması için harcadıktan sonra geriye kalan besinleri bulunduğu ortamdaki suya vererek bitkilerin kökleriyle bu besinleri kullanmasını sağlıyoruz. Böylece bitkileri büyütmüş oluyoruz. Bu sayede hem tek bir azot kaynağı ile iki ürün elde etmiş hem de balık üretiminden çıkan suların bitkiler tarafından kullanımını sağlayarak suyun kalitesini iyileştirmiş oluyoruz."
Gökhan Tunçelli, çevre dostu bu tip sistemlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasının suyun mümkün olduğunca az ve kirletmeden kullanılmasını sağlayacağını belirterek, "Araştırmadan elde ettiğimizin sonuca göre, sadece balık yetiştirilen havuzlardan çıkan su kullanılarak topraksız tarım yapabilmek mümkün. Bu yöntemle verimlilik ve büyüme yüzde 30 artırılıyor." bilgisini verdi.