Hititler'in kutsal kenti Zalpa'yı bulabilmek için Bafra ilçesinde, İkiztepe Kazıları 1970 yılından bu yana devam ediyor. İlçeye 40 kilometre uzaklıktaki Başaran köyü sınırları içindeki kayalara oyulmuş tünelin, Zalpa şehrine ait olduğu düşünülüyor.Günümüzde 'Tepen Deliği' adı verilen ve 2012'de bulunan tünelde, 136 basamak yer alıyor. Birinci derecede sit alanı olan Tepen Deliği yerleşkesinin, Helenistik ve Roma dönemlerinde de kullanıldığı biliniyor. Tünelin çevresindeki kayalarda mezar olabilecek oyuntular dikkati çekerken, tünelin geçmişi, yüzey araştırmalarına göre Tunç Çağı'na kadar gidiyor.
MAĞARAYI İLK KEZ KÖYLÜLER KEŞFETMİŞTİ
Yine Başaran köyü sınırları içinde, Tepen Deliği'ne yaklaşık bir kilometre uzaklıktaki Hayat Kaya Mağarası'nın ise Paleolitik Dönem'de yerleşim görmüş olabileceği değerlendiriliyor. İki akarsuyun kesiştiği kayalık bölgede köylüler tarafından 2012 yılında bulunan Hayat Kaya Mağarası, Samsun'da tespit edilmiş en uzun mağara olma özelliği taşıyor.
DOĞAL GÜZELLİKLERİYLE BÜYÜLÜYOR
Galerileriyle birlikte yaklaşık bir kilometrelik yürüyüş mesafesi bulunan mağarada, insan eliyle düzgünleştirilmiş yuvarlak hatlı giriş göze çarpıyor. Mağara içinde doğal olarak oluşmuş Su Batar Deresi, dikit, sarkıt ve farklı yönlerde ilerleyen galeri oluşumları görülürken mağara içi boyunca ilerleyen Su Batar Deresi'nin başlangıcında ise küçük bir şelale yer alıyor. Tepen Deliği ve Hayat Kaya Mağarası'nın tescil çalışmaları ise Samsun Müze Müdürlüğü tarafından yürütüldü.
PALEOLİTİK DÖNEME AİT KALINTILARA RASTLANDI
Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Demir, Hayat Kaya Mağarası'nda yapılan arkeolojik çalışmalarda Paleolitik Dönem'e ait kalıntılara rastlanıldığını söyledi. Büyükşehir Belediyesi ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi iş birliği içinde mağarada bir çalışma yürüttüklerini belirten Demir, Mağara'nın Tunç Çağı'nda da yerleşim gördüğünü belirtti. İyi bir planlama ile altyapı çalışmaları yapılıp, mağaraya ulaşımı kolaylaştıracaklarını anlatan Demir, mağarayı, zarar görmeyecek şekilde aydınlatmasını sağlayarak ziyarete açmak istediklerini ifade etti.
"BÖLGEYİ TURİZME KAZANDIRMAK İSTİYORUZ"
Türkiye'nin birçok yerinde yer altı mağarası olduğunu ancak Hayat Kaya Mağarası'nın en önemli özelliğinin tarih öncesinden izler taşıması olduğunu vurgulayan Demir, "Burada bilimsel çalışmaları teşvik ediyoruz. Burası Samsun tarihi açısından da önemlidir. Hem korumaya hem de kullanmaya yönelik çalışmalar devam ediyor. Bölgenin insanlık tarihi açısından önemli bir merkez olduğunu hesaplıyoruz ve turizme kazandırmak istiyoruz." dedi.