Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nde Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı 'QuanT' geliştirildi. 'QuanT' ekibinde yer alan TOBB ETÜ Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Ali Bozbey, 3 yıl önce kuantum bilgisayar ve kuantum hesaplama tabanlı çalışmalara başladıklarını belirtti.
Prof. Dr. Bozbey, "Kuantum bilgisayar yeni bir hesaplama mantığına dayanıyor. 3'üncü bir alternatif teknoloji olarak da kuantum bilgisayarlar şu anda gündemde. 90’larda Shor tarafından geliştirilen 'Shor algoritması'yla kuantum bilgisayarların anlamlı bir uygulaması olabileceği anlaşıldı" diye konuştu.
Prof. Dr. Bozbey, kuantum bilgisayarların şu anda ilaç ve savunma sanayiinde çok karmaşık problemleri çözmede kullanılabileceğini belirterek, "Kuantum bilgisayarların buna uygun olmasının sebebi Qubit’lerin aslında 1 ve 0’lardan değil, 1 ve 0’ların çeşitli kombinasyonları ile hesap yapabiliyor olması. Yani Qubit sayısı kadar bir kuantum bilgisayarın karmaşıklığı üstel olarak artıyor. Yani 100 Qubit’lik bir bilgisayarla 101 Qubit’lik bir bilgisayar arasında 1 değil, 2 kat fark var. Bunu klasik bilgisayarlardan ayıran en temel farklardan bir tanesi bu. Diğeri de kuantum mekaniksel özellikleri kullanarak problemlerin çözümlerine ulaşabiliyor olması" dedi.
"EN ÖNEMLİ KAZANCIMIZ GENÇLERİN MOTİVASYONU"
Uzun süredir kuantum bilgisayar yapmak istediklerini belirten Prof. Dr. Bozbey, "Bu kuantum bilgisayarların daha büyük firmaların haricinde de yapılabilir hale gelmesinden sonra bununla ilgili ne yapılabilir diye düşündük ve imkanlarımızı bu çalışmayı gerçekleştirmek için birleştirdik. Ekiplerimizi, çalışmalarımızı buna yönlendirdik" diye konuştu.
Çip üretimi konusuna da değinen Prof. Dr. Bozbey, "Türkiye’de fabrika seviyesinde bir üretim evi maalesef henüz mevcut değil. Çok fazla vakit kaybetmeden kendi süper iletken kuantum çiplerimizi de ülkemizde üretebilir hale gelmemiz önemli" dedi.
Öte yandan kuantum bilgisayarla ilgili en önemli kazancın gençlerin motivasyonu ve ilgisi olduğunu kaydeden Prof. Dr. Bozbey, "Şu anda kuantum bilgisayar tasarlayıp çalıştırabilen çok sayıda ülke yok; ama buradaki belki en önemli çıktı, bizim gençleri motive etmemiz. Bana gelen mesajlarda öğrenciler ziyaret etmek istiyorlar, detayları öğrenmek istiyorlar. Kendi alanlarında bu çalışmalara nasıl destek verebileceklerini soruyorlar. Burada çalışan bir kuantum bilgisayarın olduğunu bilmeleri, aslında belki donanımın da ötesinde en önemli kazançlarımızdan birisi olabilir" diye konuştu.
"BUGÜNÜN PROBLEMLERİNE CEVAP ARAYABİLİR DURUMDAYIZ"
Kuantum bilgisayarların geleceğiyle ilgili de değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Bozbey, "Klasik bilgisayarlarda ya da klasik mikro işlemcilerde ilk bulunduğunda kullanım alanları o günün problemlerini çözmeye yönelik ve o günün hayal gücüyle sınırlıydı. 30-40 yıl içinde bu mikro işlemcileri icat edenlerin hayalinin çok çok ötesinde uygulama alanları buldu şu anda bilgisayarlar. Kuantum bilgisayarlarda o durumda, yani biz bugünün problemlerine cevap arayabilir durumdayız aslında. Hayal gücümüz ancak bugünün problemlerine cevap vermeye yetiyor. Belki 10 yıl sonra, 20 yıl sonra şu anda hayal gücümüzün çok çok ötesinde problemleri de çözebileceğini düşünüyorum" ifadelerini kullandı.