Tüketici hakem heyeti, ayıplı mal ve hizmet satılması ya da hizmetin eksik görülmesi sonucunda tüketicinin, ürün ve satıcı hakkında şikâyet başvurusunu değerlendirmek üzere görevli bir kuruldur. 6502 sayılı Tüketici Korunması Hakkında Kanun hükümleri gereğince her ilde ve gerekli şartları sağlayan ilçe merkezlerinde tüketici hakem heyeti kurulmasına karar verilmiştir. Tüketici hakem heyetleri il veya ilçe merkezlerinde kurulabilir. Dolayısıyla heyetler, İl Tüketici Hakem Heyeti ve İlçe Tüketici Hakem Heyeti olarak ikiye ayrılmakta olup her ikisi de 1 başkan, 1 raportör ve 4 üyeden oluşmaktadır.

Tüketici Hakem Heyetine Nasıl Başvurulur?

Tüketici hakem heyetine kişi, elden, e-posta ya da E- Devlet üzerinden başvuruda bulunabilir. Elektronik ortamdan başvuran kişi, başvurusunu Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) aracılığıyla yapmaktadır.  Kişi, şahsen başvuruda bulunabileceği gibi avukat aracılığıyla da tüketici hakem heyetine başvuruda bulunabilmektedir. Özellikle İstanbul ve çevresinde ikamet eden ya da tüketici işlemini bu çevrede yapan kişiler, tüketici işlemi üzerine yaşanan uyuşmazlığı İstanbul avukatı aracılığıyla çözebilir.

Tüketici hakem heyetine başvuru için Ticaret Bakanlığı bir form yayımlamıştır. Bakanlığın formuna göre başvuruda bulunacak kişiler; adı soyadı, T.C kimlik numarası, iletişim bilgileri, uyuşmazlığa konu olan miktar, şikâyet edilene ilişkin bilgiler, deliller ve talebe dilekçesinde yer vermek zorundadır. Eğer uyuşmazlık konusu miktar döviz cinsinden ise Merkez Bankasının belirlediği efektif döviz satışı kuru üzerinden Türk lirasına çevrilerek başvuru yapılır.

TÜBİS elektronik ortamdan başvuru yapmak isteyen tüketiciler için zorunlu tutulmuştur. TÜBİS’e E-Devlet üzerinden ya da direkt olarak erişilebilir. Ticaret Bakanlığının hangi aracı kullanılırsa kullanılsın yukarıda sayılan bilgiler eksiksiz bir biçimde doldurulmalıdır. Hak arama müessesinin sağlıklı çalışması ve tüketici kişinin hak kaybı yaşamaması için meramın iyi anlatılması ve herhangi bir bilginin atlanmaması zorunludur.

Tüketici Hakem Heyeti 2022 Parasal Sınırları

Tüketici hakem heyetine başvuru süreci, satın alınan ayıplı mal veya hizmetin parasal karşılığına göre farklılık göstermektedir. Hazine ve Maliye Bakanlığı 2022 yılı için yeniden değerleme oranını %36,2 olarak belirlemiştir. Bu doğrultuda tüketici hakem heyeti 2022 yılı parasal sınırlar ve başvurunun maddi şartları aşağıdaki şekildedir.

• Büyükşehir belediyesi statüsünde olmayan iller için değeri 15.430 Türk lirasının altındaki tüketici işlemleri için il tüketici hakem heyetlerine başvuru mümkündür.
• Büyükşehir belediyesi statüsünü haiz illerde, uyuşmazlığa konu olan miktar 10.280 liranın altında ise ilçe tüketici hakem heyetlerine, 10.280 lira ile 15.430 arasında ise il tüketici hakem heyetlerine başvuruda bulunulabilir.

Uyuşmazlığa konu olan miktarlar belirlenen parasal karşılığın altındaysa tüketici hakem heyetleri başvuruları kabul etmek ve başvuru talebi hakkında işlem tesis etmek zorundadır. Yukarıda belirtilen parasal karşılıkların üzerindeki uyuşmazlıklar için tüketici hakem heyetlerine başvuruda bulunulması mümkün değildir.

Tüketici Hakem Heyeti Kararına İtiraz

Tüketici hakem heyetine itiraz süresi, tüketiciye kararı tebliğinden itibaren 15 gündür. Tüketici, 15 gün içinde başvuruda bulunduğu tüketici hakem heyetinin bulunduğu bölgedeki tüketici mahkemesine itirazda bulunabilir. Tüketicinin yerleşim yerinde tüketici mahkemesi yoksa görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi olmaktadır. Tüketici mahkemesinin ya da bulunmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemesinin itiraza karşı vereceği kararlar kesindir.

Tüketici hakem heyetinin kararına karşı itiraz sürecinde ilgili kişilerden harç alınmamaktadır.  Tüketicilerin ödemesi gereken tek kalem, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununca öngörülen gider avansıdır. Görüldüğü üzere mahkeme süreci, tüketici hakem heyetine başvuru sürecinden ayrı ve daha karmaşık bir süreçtir. Dolayısıyla tüketiciler, satın aldıkları mal ve hizmetlerden dolayı hak kaybı yaşamamak için tüketici avukatı yardımıyla süreci daha doğru yönetebilir.

Hangi Tüketici Hakem Heyetine Başvuruda Bulunulması Gereklidir?

Tüketici işleminin kolaylıkla, her yerde gerçekleştirilebiliyor olması ayıplı mal ve hizmet satın alımı durumunda başvurunun hangi tüketici hakem heyetine yapılacağı hususunu karmaşık hale getirmektedir. Ayıplı mal ve hizmet satın alımı yapan ya da aldığı hizmette eksiklikler bulunan tüketici, yerleşiminin bulunduğu ya da tüketici işleminin gerçekleştiği yerdeki tüketici hakem heyetlerine başvuruda bulunabilir.

Tüketici hakem heyetlerinin bulunmadığı yerlerde ilgili kişi parasal sınırları da dikkate alarak kaymakamlıklara başvurabilir. Kaymakamlıklardaki raportörler kişinin tüketici hakem heyetine başvuru istemini ilgili heyetlere göndermek üzere işleme koymakla görevlidir.

Tüketici Hakem Heyeti Ne Kadar Sürede Başvuruları Karara Bağlamaktadır?

Tüketici hakem heyeti, satın alınan mal ve hizmete ilişkin uyuşmazlıkları en geç 6 ay içinde karara bağlamaktadır. 6 aylık süre uyuşmazlığın durumu ve özelliklerine göre en fazla bir 6 ay daha uzatılabilir. Sonuç olarak tüketici işlemine ilişkin uyuşmazlık en geç 12 ay içinde çözülmüş olmaktadır. Heyet, gerekli gördüğü durumlarda bazı başvuruları inceleyip karara bağlamak kaydıyla ön sıraya alma ve inceleme yetkisine sahiptir.

Tüketici Hakem Heyeti Kararlarının İcrası Nasıl Gerçekleşmektedir?

Tüketici hakem heyetinin kararları tebliğinden itibaren taraflar için bağlayıcı özelliği taşımaktadır. Dolayısıyla tüketici hakem heyetinin kararlarının yerine getirilmesi kanunu olarak zorunluluktur. Kararlara karşı itirazın mümkün olması hasebiyle taraflar konuyu tüketici mahkemelerine taşıyabilir. Tüketici mahkemesinde itiraza karşı verilen kararlar kesindir. Sonuç olarak tüketici hakem heyeti kararları, İcra ve İflas Kanunu doğrultusunda yerine getirilir. Tüketici hakem heyetinin yahut tüketici mahkemesinin verdiği karara karşı icra işlemlerinin başlatılması için ilgili icra dairelerine başvuru yapılmalıdır.