ABD'deki Kongre baskınının ardından Trump'ın görevden alınma ihtimalleri tartışılıyor

ABD'deki Kongre baskınının ardından Amerikan kamuoyu, baskının sorumlusu olarak gösterilen Başkan Donald Trump'ın, Anayasa'nın 25. ek maddesinin devreye sokulması ya da Kongrede azledilmesi yoluyla görevden alınmasını tartışıyor.

ABD'de çarşamba günü Joe Biden'ın seçim zaferinin tescilleneceği Kongre oturumu esnasında, Trump yanlısı protestocuların Kongre binasına yaptığı baskın ülke gündemini sarstı. 1814 yılında İngilizlerin işgal etmesinden sonra ilk kez Kongre baskını yaşayan ülkede, olayların başlıca sorumlusu olarak Başkan Donald Trump gösteriliyor.

Trump, başkent Washington'da toplanan 10 binlerce taraftarına yaptığı konuşmada, "Demokrasimizi savunmak için Kongreye gidin, ben de geleceğim." dedi ve daha sonra Beyaz Saray'a döndü. Trump'ın konuşmasının ardından Kongre binasına yürüyen on binlerce göstericiden yüzlercesi, Mike Pence başkanlığındaki oturumun yapıldığı binanın dışındaki polis barikatlarını aşarak içeri girdi.

Trump olayların sorumlusu olarak görülüyor

Göstericilerin Kongre binasını basması ve olaylar esnasında 4 kişinin yaşamını yitirmesinin ardından, tüm eleştiri okları Trump'a yöneldi. Demokrat birçok isim, Pence'e Anayasa'nın 25. ek maddesini kullanarak Trump'ı olanlardan sorumlu tuttukları Trump'ı bir an önce görevden alma çağrısında bulundu. Bu çağrıda bulunan en önemli isimler olarak ise Demokratların Senato lideri Chuck Schumer ve Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi öne çıktı.

Öte yandan ABD basınına konuşan bazı yetkililer de kabine üyelerinin bu maddenin devreye sokulup sokulmayacağına ilişkin görüşmeler yaptığını aktardı.

Anayasa'nın 25. ek maddesi nedir?

ABD Anayasası'nın 25. ek maddesi, bir ABD başkanının görevini yerine getiremeyeceğine kanaat getirilmesi durumunda, başkanın görevden alınarak yerine başkan yardımcısının geçici olarak görevi devralmasını içeriyor. Maddenin uygulanması için ise Pence'in başkanı görevden alma kararına kabine üyelerinin salt çoğunluğunun destek vermesi gerekiyor. Pence'in böyle bir atması durumunda ise, Trump'ın Kongreye bir mektup göndererek karara itiraz etme hakkı bulunuyor. Pence ve kabine üyelerinin ise bu kararı savunmaları için 4 gün süresi bulunuyor.

4 günlük sürenin sonunda Kongre bir oylama yapıyor ve her iki kanattan da 3'te 2'sinin desteğini alması durumunda Trump, görevden alınabiliyor. Bu da karara 67 Senatör ve 290 Temsilciler Meclisi üyesinin destek vermesi gerektiği anlamına geliyor. Ayrıca, kabine yerine Kongre de başkanın görevini yapıp yapamayacağını değerlendirmek üzere kendi bünyesinde bir ekip de kurabiliyor.

Ancak Amerikan medyasına yansıyan haberlerde Pence'in bu yönde bir adım atmayı düşünmediği bildiriliyor.

Azil seçeneği için zaman sıkıntısı var

Öte yandan Trump'ın görevden alınması için 25. ek maddenin kullanılması çağrısı yapan isimler, Pence'in böyle bir adım atmaması durumunda, azil soruşturması seçeneğinin de masada olduğunu belirtiyor.

Ancak Trump'ın 20 Ocak'ta görevi Joe Biden'a devredeceği göz önüne alındığında, azil sürecinin 12 gün gibi kısa bir sürede işletilmesi pek mümkün görünmüyor.

Azil süreci nasıl işliyor?

ABD Anayasasına göre, "vatana ihanet, rüşvet ve diğer büyük suç ile kusurlu davranışları sergileyen" başkan ya da federal hükümetin sivil memurları yargılanabiliyor. Bu süreç için ilk adımda Temsilciler Meclisi Adalet Komitesine başvuru yapılıyor, başvuru komitede kabul edilirse Temsilciler Meclisinde oylamaya sunuluyor. Dava taslağı, Temsilciler Meclisi üyelerinin salt çoğunluğunun kabul oyunu alması durumunda, Senato'ya gidiyor ve söz konusu kişinin yargı süreci başlıyor.

Yüksek Mahkeme Başkanı tarafından denetlenen bu süreçte, Temsilciler Meclisindeki bir grup milletvekili savcılık görevini, Senato ise jüri görevini görüyor. Yargılanan Başkan ya da federal memurun ise bir savunma avukatı bulunuyor.

Yargılama sürecinin sonucunda Senato'da bir oylama yapılıyor. Bu oylamada senatörlerin üçte ikisinin (en az 67) yargılanan ABD başkanını suçlu bulması durumunda başkan görevinden azlediliyor ve yerine başkan yardımcısı görevi devralıyor.

Trump görev süresi bittikten sonra yargılanabilir mi?

Öte yandan Kongre baskınının ardından merak edilen konulardan birisi de, Trump'ın görev süresi bittikten sonra da bu konu hakkında hesap verip vermeyeceği oldu.

ABD yasalarına göre başkanlık görevi süren kişiye karşı dava açılamıyor, ancak görev süresi 20 Ocak'ta bittikten sonra Trump'a karşı Adalet Bakanlığının da onay vermesi durumunda dava açılabilecek. Bu durumda eyaletlerdeki federal mahkemelerin Trump'a karşı kamu davası açma yetkisi olacak.

Amerikan basınına yansıyan iddialara göre, ABD Başkanı Donald Trump, danışmanlarıyla başkanlığının son gününde kendisi için "özel af" çıkarmayı konuştu.

ABD'li hukuk uzmanları ise daha önce hiçbir ABD başkanının kendisi için "özel af kararnamesi" imzalamadığına dikkati çekerek böyle olası bir uygulamanın sonraki başkanlar ve adalet sistemi için tehlikeli bir emsal teşkil edeceği uyarısında bulunuyor.