BM Kaşıkçı Raportörü: Hayal kırıklığına uğradım

Birleşmiş Milletler (BM) Yargısız ve Keyfi İnfazlar Özel Raportörü Agnes Callamard, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili hazırladığı raporla uluslararası soruşturma başlatılması için dayanak sunduğunu ancak bu fırsatı değerlendirmeyen BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve uluslararası toplumun kendisini "hayal kırıklığına" uğrattığını söyledi.

Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti hakkında rapor hazırlayan Callamard, BM Genel Merkezi'nde AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Callamard, BM ve Genel Sekreter Antonio Guterres'in Kaşıkçı cinayeti konusunda kendisini hayal kırıklığına uğrattığını belirterek şunları söyledi:

''Genel Sekreter'in zor bir ortamda faaliyet gösterdiğini anlıyorum, yasal çerçevenin karmaşık olduğunun ve istediği gibi hareket etmesine yeşil ışık yakmadığının da farkındayım ancak bu konuda bir tavır sergileme yükümlüğü olduğuna inanıyorum. Çünkü bir soruşturma yürüttüm ve kendisine cezai soruşturma talebinde bulunması için bir dayanak sundum. Bizi hesap verilebilirlik konusunda bir adım daha ileri götürecek bir fırsatı değerlendirmediği için beni hayal kırıklığına uğrattı."

"Guterres de uluslararası toplum da cesur olamadı"

BM Genel Sekreteri'nin soruşturma başlatabilmesi için BM Güvenlik Konseyi kararına ya da yasal bir yetkiye ihtiyaç duyduğuna inanmadığı belirten Callamard, kendisinin BMGK kararı gerektirecek uluslararası bir mahkeme kurulması talebinde bulunmadığını, sadece soruşturma yapacak bilirkişi heyeti talep ettiğini ve bunun için de BMGK kararı gerekmediğini vurguladı.

Callamard, sözlerini şöyle sürdürdü:

"(BM Genel Sekreteri) Aslında daha haziran ayına kadar Güvenlik Konseyi kararına gerek duymadığını, soruşturma başlatabilmesi için Türkiye'den ya da başka bir ülkeden resmi bir talep gelmesi gerektiğini söylerken bir anda söylem değiştirdi ve Güvenlik Konseyi kararı diyor. Gri bir alan olduğunun farkındayım ama bilirkişi heyeti kuracak bir pozisyonda olduğunu düşünüyorum. Türkiye'nin de resmi bir talepte bulunmasını memnuniyetle karşılardım ama sözlü taleplerde bulundular, resmi değil, resmi talepte bulunsalardı veya herhangi bir ülke Türkiye'ye destek verseydi Genel Sekreter'in 'yapamam demesi' ya da reddetmesi çok daha zor olurdu. Genel Sekreter çok cesur olamadı ama uluslararası toplum da özellikle bu konuda cesur değildi. Ortada sanki hiçbir şey yapmak istemeyen bir koalisyon var."

"Herkes birinin arkasına saklanıyor"

Türkiye'nin kendisine büyük destek verdiğini ve iş birliği yaptığını belirten Callamard, "Türkiye resmi bir soruşturma talebinde bulunabilirdi ama (Türkiye), bunun Türkiye ve Suudi Arabistan'ın sorunu değil uluslararası bir sorun olduğunu düşünüyor. Evet, haklı olabilirler de çünkü tek bir ülke Suudi Arabistan'ı karşısına almamalı. Başka ülkeler Türkiye ile hareket edip Genel Sekreter'e talepte bulunabilirlerdi ama yapmadılar. Neden açıkçası bilmiyorum. Herkes birbirinin arkasına saklanıyor gibi geliyor." diye konuştu.

Batılı ülkelere eleştiri

Callamard, Batılı ülkelere de eleştiriler yönelterek "sözde insan haklarını koruyan" Kanada, Almanya, İsveç, Fransa ve İngiltere gibi ülkelerin de bilirkişi heyeti kurulması için bir talepte bulunabilecekken bunu yapmadıklarını söyledi.

"Uluslararası bir soruşturma gerekli"

Suudi Arabistan'ı ziyaret edip Kaşıkçı cinayetine bakan savcı ile görüşmek için hem yazılı hem sözlü birçok kez talepte bulunduğu ancak bu talebinin karşılık bulmadığını anlatan Callamard, şunları kaydetti:

"Suudi Arabistan konunun iç meseleleri olduğunu söylüyor uluslararası bir soruşturmayı reddediyor ancak bu cinayet iç mesele olacak bir durum değil. Suudi Arabistan dışında gerçekleşti, ortada en az 5 ya da 6 uluslararası hukuk ihlali var, kurban Suudi vatandaşıydı ama başka bir ülkede sürgünde yaşıyordu. Bu cinayet kesinlikle iç mesele olamaz ve uluslararası bir soruşturma gerekir."

Callamard, görev süresi boyunca gerçeğin ortaya çıkması için elinden geleni yapacağını belirterek BM Genel Sekreteri ya da diğer ülkeler harekete geçmezse Kaşıkçı gibi hedef gösterilerek işlenen cinayetlerin soruşturulabilmesi için siyasi talep olmadan hareket edebilecek bir kuruluş oluşturulması teklifinde bulundu.

Kaşıkçı cinayeti

Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı, evlilik işlemleri için 2 Ekim 2018'de gittiği Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğunda öldürülmüştü.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği tarafından haziran ayında açıklanan 101 sayfalık raporda, Suudi Arabistan, Cemal Kaşıkçı'yı kasten ve taammüden öldürmekten sorumlu tutulmuştu.

Raporda, aralarında Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın da bulunduğu üst düzey yetkililerin soruşturulması için güvenilir kanıtlar olduğuna işaret edilmişti.