'Asrın Anlaşması' 25 yaşında

Bağımsızlığın ilk yıllarında ekonomik sıkıntılarla boğuşan Azerbaycan'da, merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in iktidara gelmesiyle ülkenin sahip olduğu doğal kaynakların verimli şekilde kullanılması ve dünya pazarına çıkarılmasını sağlayan strateji izlenilerek ekonomik atılımlara yönelindi. 

Azerbaycan, 20 Eylül 1994'te ilk uluslararası büyük anlaşmasını yaparak enerji sahnesine çıktı. Azeri-Çırak-Güneşli havzasındaki petrolün enerji piyasasına çıkarılması için 7 ülkeden 11 şirket anlaşmaya imza attı.

Anlaşma sonrasında Bakü'den yaklaşık 100 kilometre mesafedeki petrol yataklarında üretim platformları kuruldu, Hazar kıyısında Sengeçal petrol imal ve pompa terminali inşa edildi, denizin dibinde borular döşendi.

AÇG havzasında ilk üretim 1997'de başladı ve 2019'un ilk altı ayına kadar 488 milyon ton (3,6 milyar varil) petrol üretildi.

Azerbaycan, petrolün taşınması için Türkiye ve Gürcistan'la iş birliği yaptı ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattı inşa edildi. 2006'da faaliyete başlayan BTC ile bu güne kadar yaklaşık 3,3 milyar varil petrol Ceyhan Limanı'ndan 4 bin 300 tankere yüklenerek dünya piyasalarına taşındı.

1990'lı yılların başlarında petrol üretimi yok denilecek kadar azalan Azerbaycan, bugün 30'dan fazla ülkeye petrol ve petrol ürünleri satıyor.

AÇG yatakları, British Petroleum öncülüğündeki konsorsiyum tarafından işletiliyor. Bugün yataklarda BP yüzde 30,37, SOCAR yüzde 25,03, Chevron yüzde 9,57, INPEX yüzde 9,31, Equinor yüzde 7,27, ExxonMobil yüzde 6,79, TP yüzde 5,73, ITOCHU yüzde 3,65, ONGC Videsh Limited (OVL) ise 2,31 paya sahip.

AÇG yataklarına bugüne kadar 36 milyar dolar yatırım yapıldı. Anlaşma, 2016'da yapılan yeni anlaşma ile 2050'ye kadar uzatıldı.

Azerbaycan, ekonomik kalkınmasını Asrın Anlaşmasına borçlu

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, "Asrın Anlaşması"nın imzalanmasını "tarihi bir olay" olarak değerlendiriyor.

Aliyev, konuşmalarından birinde, anlaşmanın önemi hakkında "20 Eylül ülkemiz için tarihi bir gün. Bugün, Asrın Anlaşması imzalandı. Böylece Azerbaycan'ın kalkınması için yeni olanaklar doğdu ve ülkeye büyük yabancı yatırımlar yapıldı. Ülkemizin ekonomik ve siyasi gelişimi Asrın Anlaşması ile başladı." ifadelerini kullanmıştı.