Türkiye, Kovid-19 salgınına karşı kitlesel tedbirlerde Avrupa’dan erken davrandı

Avrupa ülkeleri, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının yayılmasını önlemeye yönelik kitlesel ölçekteki tedbirleri, kendi ülkelerinde ilk vakaların ortaya çıkmasının ardından geçen 39 ila 54 günde almaya başlarken, Türkiye ilk birkaç günde harekete geçti. 

Çin’de ortaya çıkan yeni tip koronavirüsün küresel boyuta ulaşmasının ardından dünyada çok sayıda ülke, virüsün yayılmasını durdurmak üzere kitlesel hareketliliği azaltmaya yönelik tedbirlere başvurdu.

Okullar ile üniversitelerin tatil edilmesi, kafe, bar, restoran, eğlence ve alışveriş merkezlerinin, kütüphaneler ve ibadethaneler gibi insanların toplu olarak bulunduğu mekanların geçici süreyle kapatılması ve kamuya açık etkinliklerin iptal edilmesi, virüsün yayılmasını önlemek amacıyla alınan başlıca tedbirler oldu.

Vatandaşlara "evde kal" çağrıları yapıldı, sosyal temastan kaçınmaları, mümkünse uzaktan çalışmaları tavsiye edildi, kamu kurumları ve özel şirketler bu yönde tedbirler aldı.

Kısmi sokağa çıkma yasakları ve karantina tedbirleri uygulandı, şehirler arası ulaşım kısıtlamaları getirildi.

İlk Kovid-19 vakaları, Fransa’da 24 Ocak’ta, Almanya’da 28 Ocak’ta, İtalya, İspanya ve İngiltere’de ise 31 Ocak’ta tespit edildi. Türkiye de ilk vaka, bu tarihlerden 40 ila 47 gün sonra 11 Mart’ta ortaya çıktı.

Okulların ve üniversitelerin tatil edilmesi

Öğrencilerin kapalı mekanlarda gün boyu büyük gruplar halinde bulunduğu okullar, hava yoluyla bulaşabilen yeni tip koronavirüsün yayılmasına elverişli ortamlar olduğundan kitlesel yayılmayı önlemek amacıyla alınan ilk tedbirlerden biri, ilk ve orta dereceli okullarla üniversiteleri tatil etmek oldu.

İlk vakaların ortaya çıkmasının ardından İtalya 39 (10 Mart), İspanya 40 (11 Mart) , İngiltere 47 (18 Mart), Almanya 49 (17 Mart), Fransa ise 49 (13 Mart) gün sonra okulları tatil ederken, Türkiye 1 gün sonra (12 Mart) bu adımı attı.

Türkiye’de ilk vakaların 11 Mart’ta görülmesinin ardından 12 Mart’ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında yapılan kabine toplantısının ardından, 16 Mart Pazartesi gününden itibaren ilk ve orta dereceli okulların 2 hafta, üniversitelerin ise 3 hafta tatil edileceği duyuruldu.

Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, ilk ve orta dereceli okullarda 23 Mart’tan itibaren uzaktan eğitime geçileceğini duyurdu.

“Eğitim Bilişim Ağı” adı verilen uzaktan eğitim programı, 23 Mart’ta internet üzerinden ve TRT’nin bu amaçla kurduğu televizyon kanalı aracılığıyla uygulanmaya başlandı.

Bakan Selçuk, 25 Mart’ta düzenlediği basın toplantısında, uzaktan eğitimin 30 Nisan’a kadar süreceğini açıkladı.

Yüksek Öğrenim Kurumu (YÖK) Başkanı Yekta Saraç, 26 Mart’ta üniversitelerin Bahar Dönemi’nde yüz yüze eğitim yapmayacağını bildirdi.

İnsanların toplu olarak bulunduğu mekanların "geçici" kapatılması

Kentte insanların toplu olarak bulunduğu kafe, bar, restoranlar, eğlence ve alışveriş merkezleri, kütüphane ve ibadethaneler gibi insanların toplu olarak bulunduğu mekanların geçici olarak kapatılması veya sınırlı sürelerde açık tutulması kentlerin içindeki kitlesel hareketliliği azaltmak için başvurulan yöntemlerden biri oldu.

Türkiye bu türden ilk kapsamlı tedbirleri, ilk vakanın görülmesinden 4 gün sonra (15 Mart) alırken, İtalya 41 (12 Mart), İspanya 43 (14 Mart), Almanya 48 (16 Mart), İngiltere 49 (20 Mart) ve Fransa 50 (14 Mart) gün sonra bu konuda adım attı.

Kültür Bakanlığı, 15 Mart'ta ülke genelinde tüm kütüphanelerin 16-30 Mart'ta kapalı olacağını bildirdi.

15 Mart’ta yayımlanan İçişleri Bakanlığı genelgesiyle barlar ve gece kulüpleri 16 Mart’tan itibaren geçici olarak kapatıldı.

Bakanlık, 16 Mart’ta 81 ilin valiliklerine gönderdiği genelge ile restoranlar ve alışveriş yapılan dükkanlar haricinde insanların toplu olarak bulunduğu kafe, internet kafe, sinema ve spor salonlarının kapatılması talimatını verdi.

21 Mart’ta berber, kuaför ve güzellik merkezlerinin saat 18.00’dan sonra kapatılmasına, 24 Mart’ta ise market ve süper marketlerin 09.00-21.00 saatlerinde hizmet vermesine karar verildi.

AVM'ler kapılarını kapadı

Öte yandan alışveriş merkezleriyle (AVM) ilgili bir karar alınmamasına rağmen büyük şehirlerdeki çok sayıda AVM, işletmecilerin halk sağlığı konusunda gösterdiği hassasiyet nedeniyle 21 Mart'ta kapılarını geçici olarak kapatma kararı aldı. Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu Türkiye genelinde 100'den fazla AVM'nin kapılarını kapattığını bildirdi. AVM'lerin, kapalı kaldıkları dönemde işletmelerden kira bedeli almayacağı belirtildi.

İtalya'da 10 Mart'ta gıda perakendecileri ve eczaneler dışındaki tüm dükkanların kapatılma kararının ardından pek çok AVM kepenk indirdi. İspanya ve Fransa'da 14 Mart'ta, Almanya'da 16 Mart'ta kabul edilen olağanüstü hal tedbirleri kapsamında zorunlu ihtiyaçları karşılamayan tüm dükkanların kapatılması, AVM'leri kepenk indirmeye zorladı. İngiltere'de AVM zincirleri tüm tedbirlere ve çalışanların baskısına rağmen hala kapılarını kapatmamakta diretiyor.

İbadethaneler konusunda tedbirler

Diyanet İşleri Başkanlığı, 16 Mart’ta salgın nedeniyle tüm ülkedeki camilerde cuma namazları dahil cemaatle namazlara ara verildiğini açıkladı.

27 Mart’ta Ankara Millet Camisi’nde, 3 Nisan’da Ankara Ahmed Hamdi Akseki Camisi’nde "sınırlı katılımla" cuma namazları kılındı. Başkanlıktan yapılan açıklamada, uygulamanın “cuma namazlarını asgari katılımla, temsilen sürdürerek cuma hutbelerinin devamlılığını sağlamayı amaçladığı” belirtildi.

İtalya'da Vatikan 13 Mart'ta Roma şehrindeki 900 Katolik kilisesinin 3 Nisan'a kadar kapatırken, pazar ayinlerini geçici olarak durdu. İspanya ve Fransa'daki kiliseler de 14 Mart'tan sonra benzer tedbirler aldı.

Almanya'da federal hükümet ile eyalet yönetimleri arasında 16 Mart'ta varılan anlaşma uyarınca tüm ibadethanelerdeki toplantıların yasaklanmasına karar verildi.

İngiltere'de 24 Mart'ta tüm cami, kilise ve havraların ibadet edenlere ve din adamlarına kapatılmasına karar verildi.

Kamuya açık "toplu etkinliklerin" kısıtlanması

Kovid-19 salgını, ülkeleri kamuya açık toplu etkinlikleri de yasaklamaya ve kısıtlamaya götürdü. Bu kapsamda konserler, diğer sanat ve kültür etkinlikleri ile spor müsabakaları ertelendi.

Türkiye, ilk vakanın görülmesinden 1 gün sonra (12 Mart) spor müsabakalarının seyircisiz oynanmasına karar vererek bu alandaki ilk adımını attı.

Ligler tatil edildi

Benzer tedbirler İtalya’da ilk vakaların görülmesinden 39 (10 Mart), İspanya’da 41 (12 Mart), İngiltere’de 42 (13 Mart), Almanya’da 45 (13 Mart), Fransa’da ise 48 (13 Mart) gün sonra alınabildi.

Söz konusu tarihlerde İtalya'da Serie A, İspanya'da La Liga, İngiltere Premiere Ligi, Almanya'da Bundesliga ve Fransa'da Ligue 1 maçları tatil edildi.

Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Kasapoğlu, 19 Mart’ta futbol, basketbol, voleybol ve hentbol liglerinin ertelendiğini açıkladı.

20 Mart’ta yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile tüm bilimsel, kültürel, sanatsal toplantı ve etkinlikler nisan sonuna ötelendi.

Seyahat ve ulaşım kısıtlamaları

Kovid-19 salgınına karşı ülkeler, sınırlarını kapatma ve uçuşları durdurmanın yanı sıra virüsün ülke içinde yayılmasını önlemeye yönelik seyahat ve ulaşım kısıtlamalarına da başvurdu.

Türkiye halihazırda Çin, İran, İtalya, Güney Kore ve Irak’a uçuşları durdurmuşken; yurt içinde ilk vakaların görülmesinden 2 gün sonra (13 Mart), Almanya, Fransa, İspanya, Norveç, Danimarka, Belçika, İsveç, Avusturya ve Hollanda dahil 9 ülkeye daha 17 Mart’tan itibaren tüm uçuşları durduracağını açıkladı.

Türkiye, 14 Mart’ta Azerbaycan ile kara ve hava yolu ulaşımını, Gürcistan ile ise Sarp Sınır Kapısı’ndan geçişleri karşılıklı durduruldu. 16 Mart’ta İngiltere, İrlanda, İsviçre, Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri uçuş yasağı uygulanan ülkelere eklendi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 21 Mart’ta 46 ülkeye daha uçuşların durdurulduğu açıkladı. Böylece uçuş yasağı uygulanan ülke sayısı 68’e çıktı.

Yurt dışına kapsamlı seyahat kısıtlamaları, ilk vakaların görülmesinden itibaren İtalya’da 39 (10 Mart), Almanya’da 39 (17 Mart), İspanya’da 43 (14 Mart), İngiltere’de 53 (24 Mart), Fransa’da ise 53 (17 Mart) gün sonra gündeme geldi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 27 Mart’ta tüm yurt dışı uçuşların durdurulduğunu, şehirler arası seyahatlerin ise valiliklerin izniyle yapılacağını açıkladı, 3 Nisan’da ise 30 büyükşehir ve Zonguldak şehrine araç giriş çıkışının durdurulduğunu bildirdi.

Karantina tedbirleri ve kısmi sokağa çıkma yasakları

Kovid-19’a karşı alınan en kritik tedbirlerden bazıları da insanları mecbur kalmadıkça evlerinde kalmaya teşvik etmek, virüs şüphesi taşıyanları karantinaya almak ile ulusal veya bölgesel sokağa çıkma yasakları uygulamak oldu.

İlk vakanın ortaya çıkmasından yalnızca 2 gün sonra 13 Mart’ta, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Umre ziyareti için gittikleri Suudi Arabistan’dan ülkeye dönen 10 bin 330 vatandaşın 5 bin 392’sinin Ankara’daki, 4 bin 938’inin Konya’daki öğrenci yurtlarında karantinaya alındığını duyurdu.

Ayrıca başka ülkelerden gelenlere de karantina tedbirleri uygulanmaya başlandı.

Bakanlık, 23 Mart’ta yaptığı açıklamada, yurt dışından gelen ve evinde karantinaya alınan vatandaşların sayısının 11 bin 269 olduğunu bildirdi.

21 Mart’ta İçişleri Bakanlığı, Kovid-19 salgını nedeniyle risk grubundaki 65 yaş üstü ve kronik hastalığı bulunan vatandaşlara sokağa çıkma yasağı getirdi.

3 Nisan’da kısmi sokağa çıkma yasağı 20 yaş altındakileri kapsayacak şekilde genişletilirken, tüm vatandaşların kamuya açık alanlarda maske takması zorunlu hale geldi.

Kapsamlı karantina ve izolasyon tedbirleri, ilk vakaların görülmesinden itibaren İtalya’da 38 (9 Mart), İspanya’da 43 (14 Mart), İngiltere’de 52 (23 Mart), Fransa’da 53 (17 Mart), Almanya’da 54 (22 Mart) gün sonra uygulanmaya başlandı.