Konya’nın dilli oyaları: Gelinler, mesajı böyle veriyormuş

Turizm rehberliği yapan ve gittiği her şehirden oya toplamaya başlayan Emine Semra Erkan, annesinin oyaları da eklenince 50 yılda büyük bir koleksiyona sahip oldu.

ANADOLU’YU GEZİP, BİLGİ TOPLADI

Emekli olduktan sonra oya koleksiyonerliğine ağırlık verdiğini söyleyen Erkan, “Emekli olduktan sonra evde boş duramayacağımı biliyordum. Bir komşumun yönlendirmesiyle oya hakkında okumaya ve araştırmaya başladım. Bu konuyla ilgili ne kadar kitap, bilgi, belge varsa okudum. Anadolu'yu gezmeye başladım. Başında değişik bir oya gördüğüm kadınların yanına gidip, bilgi edinip, not aldım." dedi.

“OYUNCAĞI ELİNDEN ALINMIŞ ÇOCUK GİBİ…”

İzmir’de yaşayan oya araştırmacısı ve koleksiyoneri Emine Semra Erkan, 50 yıldır topladığı oyalardan iki bin tanesini evinde saklama imkanı kalmadığı için bir koleksiyonere devrettiğinde yaşadığı üzüntüyü "Oyuncağı elinden alınmış çocuk gibi üzüldüm. Sonra hemen tekrar oya toplamaya başladım. Oya araştırmacılığı yaşam biçimim oldu." diye konuştu.

EN ÇOK “DİLLİ OYALARI” SEVİYOR

Erkan, kendini koleksiyonerden daha çok oya araştırmacısı olarak nitelerken, aynı zamanda herkesin beğendiği büyük ve renkli oyalardan ziyade daha çok bir şeyler anlatan, ‘dilli oyaları’ sevdiğini aktardı.

“ESKİDEN KADINLARIN KONUŞMA HAKKI YOKTU”

“Oyalar yıllarca okuma yazma bilmeyen bir zümrenin kendini ifade etme yolu oldu. Onların hislerine çok hürmet ediyorum, önlerinde saygıyla eğiliyorum. Eskiden kadınların çok fazla konuşma hakkı yoktu özellikle yeni gelinlerin. Kadınlar sevgi, aşk, kıskançlık gibi bütün insani duygularını yemenilerin kenarlarına yaptıkları oyalarla aktarmışlar. Bu da ortaya dilli oyaları çıkartmıştır.” şekline konuşan oya araştırmacısı Emine Semra Erkan, Konya’nın Çayır Çimen oyası, Mezar taşı oyası ve Kıllı Kurt oyasının hikayesinden bahsetti.

“KONYA MEZAR TAŞI OYASININ ANLAMI ÇOK MANİDAR”

Çayır çimen oyasının hikayesini, “Eğer nişanlı kız kayınvalidesine Konya'nın çayır çimen oyasını hediye ederse, 'Aramız çayır çimen gibi iç açıcı ve ferah olsun.' mesajı vermek istiyordur." ifadesiyle anlatan Emine Semra Erkan, Mezar Taşı motifinin anlamının ise manidar olduğunun altını çizdi. Mezar Taşı oyasını kayınvalidesi ya da başkasına götürenin "Aramızdaki küslük mezara kadar sürecektir" mesajını verdiğini, kayınvalidesi ile arası bozuk olan gelinlerin ise kıllık kurt oyası hediye ettiğini anlattı.

“OYA ANADOLU'YA AİT BİR TÜRK EL SANATI”

Oyaları toplarken daha çok verdiği mesajlara baktığını aktaran Erkan, "15-20 yıl öncesine kadar oya kelimesi unutulmuştu sonra birden bire oyalı takı furyası çıktı. İşte o sırada binlerce oya, takı uğruna bilinçsizce kesildi. Oya Anadolu'ya ait bir Türk el sanatı. Türkiye'de oya anlamında en zengin olan şehirlerin başında Bursa, Ankara, Bolu, Kütahya, İzmir, Aydın, Elazığ ve Kastamonu geliyor." diye konuştu.