Konya’nın Kayı Boyu ilçesi ismini nereden aldı?

Tarihi geçmişiyle bilinen Konya’nın en eski ilçelerinden Akören’in adı nereden gelmiştir? Akören bugünkü adını nasıl almıştır? İşte Konya Akören’in tarihine yönelik merak edilenler.

ÇATALHÖYÜK’E ÇOK YAKIN

Anadolu’nun en eski kenti olan Çatalhüyük’e 49 kilometre gibi yakın bir mesafede olan Akören’in geçmişi, M.Ö 7.000-6.500 yıllarına kadar dayanır. Konya-Akören arasında Hatunsaray yakınlarındaki Gökyurt (Gilistra-Lystra) Antik Kenti bölgede Roma Uygarlığının önemli bir delili, yine arkolojik epigrafistlerden edinilen bilgilere göre Akçeşme’de bulunan eserler bölgede Bizans Döneminin önemli kalıntıları. Anadolu’nun, Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan tarafından Malazgirt Zaferiyle fethinden sonra Anadolu’ya gelen Oğuzların Bayındır ve Kayı Boylarının Akören’i de içine alan bir yerleşim gösterdikleri görülür. Oğuzların sol kolu olan Üçokların Bayındır Boyu bugün Akören’in Akçeşme, Bayındır, Yukarı Yarımca, Aşağı Yarımca, Ertaş Boğazı, Mihrab ve Kayı Beleni diye adlandırılan mevkilerine yerleşir.

AKÖREN ADI NEREDEN GELİR?

Rivayetlere göre buranın gür ormanlarla kaplı ve çok miktarda av hayvanlarının olması nedeniyle “Av Vuran” ile “Av Veren” veya “Ağaç Evreni” anlamına gelen “Avren” olarak adlandırıldığı, çevresindeki yedi viraneden gelen halkın bu günkü yerleşim yerinde toplanması ile “Akviran” olarak adının değişikliğe uğradığı söylenir. 1961 yılında İçişleri Bakanlığınca Anadolu’daki bazı kasaba ve köylerin topoğrafik ve tarihi durumuna göre adların değiştirilmesi sırasında çıkarılan Kanun gereğince Akviran ismi değiştirilerek “Akören” olarak resmen tescil edilir.

ZORLU MÜCADELE

Başbakanlık Arşivi ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün arşivlerinden anlaşıldığı üzere 16. Yüzyılda Akören, Konya Sancağının Hatunsaray Kazasına bağlı ve askerlik işlemleri Seydişehir aracılığıyla yürütülmekte olan bir köy iken daha sonraları Çumra’ya bağlı bir köy haline geldi 4 Ağustos 1914 yılında Akören Bucak olmuş ve aynı tarihte de Belediye Teşkilatı kuruldu. 1953 Yılında Bucak iken adli teşkilat kurulmuş ancak 5 yıl hizmetten sonra 1958 yılında Çumra’ya nakledildi.

1926 ve 1958 yıllarında iki ayrı ilçe olma girişimleri neticesiz kalmış ve nihayet 19.06.1987 tarih 3392 sayılı Kanunla kendisine bağlı 8 köy ile birlikte İlçe Statüsüne kavuştu. Daha sonra 20.06.1991 gün ve 91/38043 sayılı bakanlar Kurulu Kararı ile Bozkır İlçesinden ayrılarak mülki yönden kendisine bağlanan Avdan, Dutlu ve Belkuyu köyleri ile birlikte köy sayısı 11 oldu. 17.08.2001 tarih ve 2001/2022 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Çomaklar Köyü Meram İlçesine bağlandı. Bağlı köylerden Kayasu’da 07.08.1995 tarih ve 95/44644 sayılı, Avdan’da ise 20.11.1998 tarih ve 98/49933 sayılı Bakanlar Kurulu Kararları ile Belediye teşkilatı kuruldu. 6360 sayılı Kanun gereğince 30 Mart 2014 tarihi itibarı ile Köyler ve Belde Belediyeleri Mahalleye dönüştürüldü.

İlçenin önemli yerlerinden bazıları; Dağ Sarnıcı Yaylası, Mavi Boğazı, Akören Göleti ve May Göleti, Körpe Seyitler Parkı ile Dolukuyu Parkı'dır.

AKVİRANI OLUŞTURAN VİRANELER:

AKÇEŞME VİRANESİ: Bu yerleşim merkezi Akören’in 5 Km. kadar kuzey batısındadır. Burada yöreye adı verilen çeşme halen mevcuttur. Çeşmenin kaynağındaki su deposunun (havuz) mimari tarzına bakarak, bu yerleşim merkezinde gayri İslami devirlere ait bir yaşantının varlığı söylenebilir. Akçeşme günümüze kadar zaman zaman tamir restore edilerek korunmuştur. Çeşme civarı bugünde piknik ve mesire yeri olarak kullanılmaktadır. Yine bu yörede (Kisecik taraflarında) tarihi bilinmeyen ancak Bizans devri Grek başlığı olan Korantlara, ayrıca İyon ve Dornızamı tiplerine rastlanmaktadır.

BAYINDIR VİRANESİ: Bayındır, Oğuzların sol kolu olan Üçokların Gökhan oğullarına ait bir boyun adıdır. Verimli bir arazi olan Bayındır viranesi bir Oğuz ve Selçuklu köyü kalıntısıdır. Akören’in buradaki su pınarlarından başka kaynak ve pınar suyu yoktur.

YUKARI YARIMCA VİRANESİ: Akören’in güney ve güney doğusunda bulunan koruluğun bitişiğinde olan bir iskân bölgesidir. Burada önemli sayılacak arkeolojik kalıntılar yoktur. Bu bölgedeki su depolarının mimari tarzı Osmanlı dönemine aittir. Bunda 200 – 220 yıl kadar evvel Yukarı yarımca viranesinde yaşayan halk susuzluk nedeni ile tamamen Akören’in şimdiki yerleşim bölgesine taşınmıştır. Akören’in Hacılar Mahallesinin tamamen bu bölgeden geldiği söylenmektedir.

AŞAĞI YARIMCA VİRANESİ: Yukarı Yarımca viranesi ile Aşağı Yarımca viranesi birbirine çok yakındır. Yalnız Aşağı Yarımca Yukarı Yarımca dan çok eskidir. Bu iki viraneyi birbirinden ayırt etmek için, yüzey şekli itibari ile biraz yüksekte olan kısma Yukarı Yarımca diğerine Aşağı yarımca adı verilmiştir. Aşağı yarımca daha geniş bir alanı kaplar ve verimlidir. Burası önceleri 50-60 hanelik bir köy iken sonraları büyüyerek genişlemiştir. Buradaki su deposu işini gören sarnıç kuyunun yapı tarzı Selçuklu tarzıdır. Mevcut sarnıç kuyu zamanla artan nüfusun su ihtiyacını karşılayamaz duruma geldiğinden halk ikiye bölünmüştür. Bunlardan bir kısmı Akviran’ın bugünkü bulunduğu mevkiye diğer kısmı da şimdiki adıyla Orhaniye olarak bilinen köyün bulunduğun yere yerleşmişlerdir.

ERTAŞ BOĞAZI VİRANESİ: Bugünkü Orhaniye (3 Kimse- İskise) köyünün 3 Km. kadar doğusundadır. Bugünkü May barajının batısındaki vadide doğu Romalılara (Bizans) ait yerleşim kalıntıları hala mevcuttur. Bunlar kalın duvarlı yıkıntılarıdır. Ertaş Boğazında yıllarca ikamet eden virane, halka vadi tabanındaki bu yerleşim merkezinin zaman zaman sel felaketleri yüzünden olumsuz sonuçlar doğması sebebi ile teraslara yerleşmenin daha uygun olacağını düşünmüşler ve yöre halkı dağılarak Orhaniye ve Akviran’a yerleşmişlerdir. Akviran’dan Ağalar Mahallesinin bir kısmını teşkil eden aileler (Ganioğulları ve Kadıoğulları) denen oymak Ertaş Boğazından gelmişlerdir. Bunlar Ertaş, Ersoy, Erharman ve Harmancı soyadını taşıyan ailelerin dedeleridir.

MİHRAP VİRANESİ: Burası gayri İslami devirlerden kalma bir yerleşim merkezidir. Burada bulunan işlemeli taşlarda Roma uygarlığının izleri vardır. Bu taşlarda üzüm salkımı ve şarap ayinlerini gösterir resimlere rastlanmaktadır. Bu viraneye Mihrap isminin verilmesinin asıl sebebi şudur: Rivayete göre; Osmanlı Ordusu Karamanoğulları üzerine yapılan seferde bu yerleşim merkezinde mola vermiş, gayri İslami devirlerden kalma bir taş Mihrap olarak kullanılmış ve ordu burada Cuma Namazı kılmıştır. Dolayısı ile viranenin adı bu taş dan gelmektedir. Diğer viranelerde olduğu gibi bu yörenin halkıda su yetersizliği nedeni ile Akviran’a yerleşmiştir.

KAYI BELENİ (KAYIDERESİ) VİRANESİ: Bugün hala aynı isimlerle anılan bu yerleşim merkezindeki halk daha öncede belirtildiği gibi Oğuzların Bozok kolunun Kayı boyundandır. Bu yerleşim merkezi verimli fakat küçük bir vadidir. Toprakların gittikçe artan nüfusa kâfi gelmemesi ve birde komşuları olan Akçeşme halkının Akviran’a yerleşmesi nedeni ile burada bulunan Akviran’a göç etmiştir.

AKÖREN GÜNCEL NÜFUSU

TÜİK’in 2022 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre; Akören’in nüfusu 30 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 5 bin 836 kişi. 3 bin 016 erkek nüfusu bulunan ilçedeki kadın nüfusu sayısı ise 2 bin 820. Akören, nüfus bakımından merkez dışında Konya’nın 22. ilçesi.

AKÖREN BELEDİYE BAŞKANI KİM?

Akören Belediye Başkanı İsmail Arslan, 1971 yılında Akören ilçesinde dünyaya geldi. İlk, orta ve lise öğrenimini Akören'de tamamladı. İş hayatına 1991 yılında Etibank Genel Müdürlüğünde Bilecik ilinde memur olarak başladı. Askerlik görevini Nevşehir'de jandarma çavuş olarak yaptıktan sonra 1997 yılında Seydişehir Ziraat Bankasına şef yardımcısı olarak atandı. 2001 yılında Konya Tarım İl Müdürlüğünde muhasebe biriminde çalıştı. Ara verdiği eğitimine devam ederek Selçuk Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek okulu elektrik bölümünden mezun oldu. Daha sonra Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesini bitirdi. Akörenliler Derneğinde 2 yıl muhasip olarak ve Akören Dergisinde de yayın kurul üyesi olarak görev yaptı. 2005 yılında Selçuk Üniversitesi diş hekimliği fakültesinde ve Selçuk Üniversitesi Selçuk Tıp Fakültesinde döner sermaye işletme müdür yardımcısı olarak görev yaptı. Selçuk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesinde Mali İşler ve Muhasebe sorumlusu olarak çalışmakta iken istifa ederek belediye başkan adayı oldu. 31 Mart 2019 yerel seçimlerini kazanarak Akören Belediye Başkanlığı görevine başlayan İsmail Arslan evli ve iki çocuk babası.