Konya’da uzmanından uyarı! Doğum sonrası psikolojiye dikkat

Geçtiğimiz günlerde Diyarbakır’da bir kadın, 3 aylık bebeğini 4. kattan aşağı atmış, bebek yaşamını yitirirken, anne gözaltına alınmıştı. Yaşanan olay sonrası annenin psikolojik durumu gündeme gelirken, Haber Dairesi muhabiri konun uzmanından doğum sonrası annenin psikolojisine dair önemli bilgiler edindi.

“DOĞUM SONRASI DEPRESYON, LOHUSALIK PSİKOZU VE GEÇMİŞ TRAVMALAR ETKİLİ OLABİLİR”

Psikolog Sema Betül Borağan İşler, toplumda anneliğin çoğu zaman koşulsuz sevgi ve fedakârlık üzerinden tanımlandığını bu nedenle bir annenin bebeğine karşı olumsuz duygular yaşamasının çoğu kişi için kabul edilmesi zor bir durum olduğunu söyledi.

Toplumda bu durumun anormallik ya da vicdansızlık olarak tanımlandığını belirten Sema Betül Borağan İşler, “Psikolojik açıdan ise tablo daha nüanslıdır. Bir annenin zaman zaman öfke, uzaklaşma isteği ya da yetersizlik hissi yaşaması mümkündür ve bu her zaman bir ruhsal hastalık göstergesi değildir. Psikolojik açıdan değerlendirildiğinde, bazı annelerin bu noktaya gelmesinde doğum sonrası depresyon, lohusalık psikozu gibi ağır ruhsal tablolar, yoğun çaresizlik hissi, sosyal destek eksikliği, kronik stres ve geçmiş travmalar etkili olabilir. Bu durumlarda anne, davranışının sonuçlarını sağlıklı bir şekilde değerlendiremeyebilir ya da gerçeklikle bağında ciddi bozulmalar yaşanabilir” dedi.

“ANNE GERÇEKLİK ALGISINI YİTİREBİLİR”

Doğum sonrası depresyon ile doğum sonrası psikoz arasındaki farktan da bahseden Psikolog İşler, “Doğum sonrası depresyon; çökkünlük, isteksizlik, suçluluk ve kaygı gibi belirtilerle seyreden, fark edildiğinde psikolojik ve psikiyatrik destekle tedavi edilebilen bir durumdur. Doğum sonrası psikoz ise annenin gerçeklikle bağının bozulabildiği, hezeyanlar ve halüsinasyonların görülebildiği, nadir ama acil müdahale gerektiren ağır bir ruhsal tablodur. Bu süreçte anne bazen gerçeği sağlıklı değerlendirmekte zorlanabilir, çevresini ya da bebeğini olduğundan farklı algılayabilir. Bu durum annenin isteyerek yaptığı bir şey değildir; ağır bir ruhsal kırılmanın sonucudur. Bu nedenle anne- bebek güvenliği açısından çok ciddiye alınması gerekir” ifadelerine yer verdi.

“KÜÇÜK SİNYALLERLE KENDİNİ GÖSTERİYOR”

Annenin bebeğini reddetmeye başladığını gösteren psikolojik belirtilerin bir anda ortaya çıkmadığını aktaran İşler, “Bu durum genellikle bir anda ortaya çıkmaz; küçük ama anlamlı sinyallerle kendini göstermeye başlar. Anne bebeğiyle duygusal bağ kurmakta zorlandığını hissedebilir, temas etmekten kaçınabilir ya da bebeğin bakımını yalnızca mecburen yapıyormuş gibi yaşayabilir. Sürekli yetersizlik, suçluluk ya da yoğun bunaltı hissi de sık görülen erken işaretlerdendir” şeklinde konuştu.

“İLK 24-48 SAAT ÇOK ÖNEMLİ”

Bu tür belirtiler fark edildiğinde ilk 24–48 saatin kritik kabul edildiğini vurgulayan İşler, “Çünkü bu dönem hem annenin ruhsal durumunun hızla dalgalanabildiği hem de destekle sürecin yönünün değiştirilebildiği çok hassas bir aralıktır. Yani bu dönemde annenin ruhsal durumu henüz sabitlenmemiştir. Anne kendini yalnız ve kontrolü kaybetmiş hissediyorsa, düşünceler kısa sürede yoğunlaşabilir; buna karşılık zamanında fark edilip yalnız bırakılmadığında ve uygun destek sağlandığında risk hızla azaltılabilir” dedi.

BU BELİRTİLER VARSA DİKKAT

Aile bireyleri için en önemli noktanın annenin söylediklerinden çok ruh hâlindeki ve davranışlarındaki belirgin değişimleri fark edebilmek olduğunu dile getiren Psikolog İşler, “Anne kendini sürekli yetersiz hissediyor, yoğun suçluluk yaşıyor, bebeğiyle yalnız kalmaktan kaçınıyor ya da tam tersine aşırı huzursuz ve ajite görünüyorsa bu durum dikkate alınmalıdır. Uykusuzluk yalnızca bebeğe bağlı değilmiş gibi sürüyorsa, düşünceleri dağınık ya da kopuk geliyorsa bu da önemli bir işarettir. Alarm niteliği taşıyan davranışlar arasında; bebeğe zarar verme ya da kendine zarar verme düşüncelerini dile getirmesi, gerçeklikten kopuk ifadeler kullanması, ani ve açıklanamayan duygu değişimleri ya da ‘ben buna dayanamıyorum’ gibi umutsuzluk içeren cümleler yer alır” ifadelerine yer verdi.

“HAMİLELİK SÜRECİNDE DE SİNYAL VEREBİLİR”

Bu tür vakaların önemli bir kısmının önlenebilir olduğunu belirten İşler, “Çünkü çoğu zaman işaretler doğumdan sonra birdenbire ortaya çıkmaz; gebelik sürecinde ya da hemen sonrasında kendini yavaş yavaş belli eder. Risk taramaları da tam olarak bu noktada devreye girer. Gebelik sürecinde ruhsal durumun düzenli olarak değerlendirilmesi; geçmişte depresyon, yoğun kaygı, travma öyküsü ya da sosyal destek eksikliği gibi risklerin erkenden fark edilmesini sağlar” şeklinde konuştu.

“PSİKİYATRİK TEDAVİ VE HASTANEYE YATIŞ HAYAT KURTARIR”

Bu tür durumlarda psikiyatrik tedavi ve gerektiğinde hastaneye yatışın hayat kurtarıcı olduğunun altını çizen İşler, “Çünkü bazı ruhsal tablolar, özellikle doğum sonrası dönemde, annenin düşünce ve davranışlarını sağlıklı biçimde değerlendirmesini geçici olarak bozabilir. Bu noktada yalnızca çevresel destek yeterli olmayabilir. Bu yaklaşım, yalnızca son aşamada başvurulan bir çözüm değil; zamanında devreye girdiğinde daha ağır sonuçların önüne geçen ve annenin toparlanma sürecini güvenli şekilde destekleyen önemli bir koruyucu adımdır” dedi.