145 yıl önce Konya’dan göç eden aile şimdi kültür elçisi
Hasan ve Havva Koçak çiftçi, 1880’li yıllarda dedesinin Konya'nın Çumra ilçesinden göç ettiği Burdur Aziziye köyünde kültür elçisi oldu. İşte, günümüzde yörük mirasını yaşatan Koçak çiftinin dikkat çeken yaşam hikâyesi.
17
Dedesi Konya’dan göç eden 84 yaşındaki Hasan Koçak, 60 yıllık eşiyle yörük kültürünün yaşayan çınarı oldu, geçmişi geleceğe taşıyor.
KÜLTÜR ELÇİSİ OLDULAR
Burdur merkeze bağlı Aziziye köyünde yaşayan 84 yaşındaki Hasan Koçak ve 78 yaşındaki Havva Koçak çifti, yörük kültürüne olan bağlılıklarıyla dikkat çekiyor. Çevrelerinde “kültür elçileri” olarak tanınan çift, bu zengin mirası koruma ve gelecek nesillere aktarma çabasıyla örnek bir yaşam sürüyor.
Yayla hayatında uzun yıllar kıl çadırlarda yaşayan ve hayvancılıkla uğraşan Koçak çifti, günlük yaşamlarında geleneksel kıyafetlerinden ödün vermiyor. Katıldıkları törenlerde ve festivallerde yöresel kıyafetleriyle ilgi çeken çift, yıllarca kullandıkları araç gereçleri ve özel eşyalarını evlerinin bir odasında özenle sergiliyor. Kendi ördükleri kıl çorapları ve otantik giysileriyle çeşitli etkinliklerde yörük kültürünü tanıtan Havva ve Hasan Koçak, ilerlemiş yaşlarına rağmen şehir şehir gezerek bu kültürün yaşaması için çabalıyor.
27
145 YIL ÖNCE KONYA’DAN GÖÇ ETMİŞLER
1880'li yıllarda dedesinin Konya'nın Çumra ilçesinden buraya çobanlık yapmak için gelmesi sonucu buraya yerleştiklerini ve kendisinin de burada dağda bir ardıç ağacının altında çadırda doğduğunu söyleyen Hasan Koçak; “Dedem annesi ölünce çobanlık yapabileceği yaşa geldiğinde Konya Çumra‘dan gelmiş çoban olarak buraya, burada evlenmiş ve 8 çocuğu olmuş. Benim ömrüm dağlarda geçti askere gideceğim zaman köye indim ve askere gittim. Dedem çoban olduğundan ona Çoban Musa derler burada. Bende onun torunuyum. Daha sonra babam doğmuş oda çobanlık yapmış. Bende küçükken askere gidene kadar babamın yaklaşık 350 civarında küçükbaş hayvanına çobanlık yaptım. Askere gideceğim zaman onları sattık ve öyle askere gittim. Çanakkale'de iki buçuk sene askerlik yaptım. O sırada babam vefat etmiş ama benim bundan 6 ay sonra haberim oldu. Askerlik bitince tekrar köye döndüm annemin isteğiyle Havva ile evlendim. 60 yıldır geçinip gidiyoruz” dedi.
Çalışmak için bir süre Almanya'ya da gittiğini söyleyen Hasan Koçak; “1972 yılında çalışmak için Almanya'ya gittim ve 8 sene orada yaşadım. Yedinci senemde hanımı da yanıma aldım ama o çok durmak istemediğinden beşince ayında geri döndük. Buralarda milletin işinde, tarlalarda çalışarak bugünlere gedik” şeklinde konuştu.
37
ESKİDEN KÖYDE İMECE USULÜ VARDI
Eskiden yardımlaşmanın çok fazla olduğunu ve kimsede para olmadığından takas yöntemiyle alışveriş yapıldığını söyleyen Hasan Koçak; “ Sonbahar aylarında köyden birisinin tarlası sürülecekken komşulara haber verirdi, 3-5 kişi toplanarak öküzlerle gidip onun tarlasında çalışırdık. İşimiz bittiğinde onun evinde bir öğün yemek yerdik ve borcu öyle ödenirdi. Başka bir gün diğer arkadaşa giderdik öyle öyle işlerimizi hallederdik. Düğün yapılacağı zaman bütün köylü 60-70 eşek ile birlikte ormana gider odun keser gelirdik.” ifadelerini kullandı.
47
“HAYATIMIZ ŞEN ŞAKRAK GEÇTİ”
Yokluk içinde yaşasalar da çocukluklarının, gençliklerinin ve yaşlılıklarının şen şakrak geçtiğini belirten Hasan Koçak bu kültürü ailesinden öğrendiğini ve geleceğe aktarmak için çabaladıklarını söyleyerek; “Ben şu anda hala keçi kılından yün çorap örmeye devam ediyorum. Bu yörük çorabıdır. Bana bunu örmeyi abilerim ve babam öğretmişti. O günden beri hala örerim. Biz bu kültürü bildiğimiz, öğrendiğimiz kadarıyla sergilemeye çalışıyoruz. Gittiğimiz yerlerde keçi kırkımı, yün eğirme, örme, yemek yapımı gibi çeşitli şeyler yapıyoruz.” dedi.
Çocukluğu babasının peşinde köylerde bakkalcılık yaparak geçen Havva Koçak ise; “ Benim babam bakkaldı. Bir eşeğin sırtına yük sarardık köyden 8 saate Burdur'a pazara giderdik. Oradan yiyecek alırdık ve köye geri dönerdik. Burada da yumurta, tahıl, keçi derisi gibi ürünlerle onları takas ederdik. Onları da tekrar Burdur'da pazarda satardık. Böyle köy köy gezerdik. Ben çobanlık yapmadım ama çok halı dokudum. Neredeyse her gün halı dokurduk. 17 yaşıma geldiğimde de evlendim” Şeklinde konuştu.
57
“HEM ÇOCUKLARIMA BAKTIM HEM ÇALIŞTIM”
Evlendikten sonra eşinin Almanya'ya gitmesinin ardından bir yandan çocuklarına baktığını bir yandan da evin geçimiyle uğraştığını belirten Havva Koçak; “ Eşim Almanya'ya gidince hem üç tane çocuğa bakıyordum hem de ev işleriyle uğraşıyordum. O zamanlar çok kar yağardı çatıdaki karları temizlerdim.7 sene o orda çalıştı bende burada halı dokudum, inek güttüm tarlalarda çalıştım. Hiçbir gün durmadım hala da durasım gelmiyor. Çocukları büyüttüm 4 kez düğün ettim 4 kez de mevlid okuttum şu hale geldik. Evlilik yılımızın da 50'inci, 55'inci ve 60'ıncı yıllarında da pasta yaptırarak eşe dosta dağıttım.” dedi.
GEZERKEN GELEN İLHAM İLE EVİNİ MÜZEYE ÇEVİRDİ
Bu kültürü yaşatmak için ellerinden geleni yapmaya çalıştıklarını söyleyen Havva Koçak; “Biz Konya'ya şenlik için gitmiştik. Orada birinin evine gittik orada eski yörük eşyalarını toplayıp müze gibi yaptıklarını görmüştüm. Bende yaparım bunu dedim ve bu odayı yapma kararı aldım. Önceden bu odada gelinim kalıyordu ama onlara ev yapıp oralara yerleştirdikten sonra burayı bu hale getirdim. Çorap ördüm, bebek yaptım eskiden kalma eşyalarımızı astım ve bu hale getirdim” dedi.
67
İÇİNE DÜŞEN HASRET ŞİİR YAZDIRMAYA BAŞLADI
Okul okumamasına rağmen şiir ve mani okumayı çok seven Havva Koçak şiir yazmaya eşinin Almanya'ya gidip kendisini de yanına almak istemesinden sonra içinde oluşan hasret ile başladığını belirterek; “Eşim Almanya'ya gitti. Sonra beni de götürdü. Çocuklarım ufaktı o zamanlar. Otobüse binip öyle gidecektik. Benim içime bir karanlık çöktü o zaman öyle mani ve şiir yazmaya başladım. Böylelikle Almanya'ya gittim. Orada da çocuklarımın hasretiyle memleketimize dönelim diye diye döndük geri geldik. Ondan sonra gittiğim her yer için şiir yazdım” şeklinde konuştu.
77
“GEÇMİŞİNİ UNUTAN GELECEĞE SAHİP OLAMAZ”
Bu kültürün tanıtılması için Türkiye'de bir çok şehre ve Türkmenistan'a gittiklerini belirten Havva Koçak bu kültürün yaşatılması gerektiğini belirterek; “Geçmişini unutan geleceğe sahip olamaz. Geçmişini unutmayacaksın geleceğine de sahip olacaksın. Şimdi devir neyse ona da uyacağız ama geçmişimizi de unutmayalım” diyerek bu kültürün devam ettirilmesini istedi.
Konyalı çiftin yaşam yeri Aziziye köyü, bu sayede yörük kültürünün yaşatıldığı önemli bir merkez haline geldi. Köye gelen ziyaretçiler, Koçak çiftinin evini ziyaret ederek yörük kültürünü yakından tanıyor.
Kaynak:İHA
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.