Türkiye’de bir ilk! Süt alerjisine dirençli tüp buzağılar doğurdu

Türkiye’de hayvancılık ve genetik alanında çığır açan bir çalışma başarıyla tamamlandı. Aksaray Üniversitesi koordinasyonunda beş üniversitenin ve Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi’nin ortak yürüttüğü proje kapsamında, inek sütünde alerjiye neden olan Beta-Laktoglobulin (BLG) proteinini üreten genler CRISPR-Cas9 teknolojisiyle susturuldu.

Bu çığır açıcı çalışmanın sonucunda süt alerjisi riski taşımayan iki sağlıklı buzağı dünyaya geldi. Tüp buzağı yöntemiyle doğan yavrulardan biri mart ayında dişi, diğeri ise ekim ayında erkek olarak dünyaya geldi.

“BEBEKLERDE ALERJİYE NEDEN OLUYOR”

Aksaray Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tahir Karaşahin, çalışmanın gıda güvenliği açısından önemli bir adım olduğunu vurguladı. Prof. Dr. Karaşahin, "BLG, özellikle inek sütü içen bebeklerde alerjiye neden oluyor. Projemizde, zararlı mutasyonları kalıcı olarak düzelterek veya hastalığa neden olan genleri keserek hastalıkları tedavi etmeye yarayan CRISPR-Cas9 çalışmasını kullandık. Tüp buzağı olayını gerçekleştirdik. İneklerimizden elde edilen yumurtalardan embriyo elde ettik. Embriyolardan enzimler kullanılarak ilgili genetik alanları kesildi. Yani genlerinde hiçbir oynama olmadan sadece BLG üreten genler susturuldu.” dedi.

“TÜP BUZAĞILARDAN SÜRÜ YAPACAĞIZ”

Projede, ineklerden alınan yumurtalardan elde edilen embriyolar, gen düzenleme işleminin ardından -196°C’de donduruldu ve taşıyıcı ineklere transfer edildi. Bu yöntemle tüp buzağı tekniği kullanılarak genetik müdahalesiz ama hedefli bir sonuç elde edildi.

Çalışmanın geleceğine dair konuşan Karaşahin, "Ortalama 100 insandan 5-6'sında süt alerjisiyle karşılaşabiliyoruz. Niyetimiz, buzağılarımız büyüdükten sonra sürü oluşturmak. Sürüyü artırabilmek için tüp buzağı sistemini de kullanabiliriz. Hem bu sürünün artmasını hem de damızlık hayvanların yetiştirilmesini sağlayacağız. Bunlar bizim için temel oluşturuyor. Temellerimizi koya koya hedeflerimize ulaşmak istiyoruz." dedi.

BİLİMSEL ARKA PLAN VE TÜBİTAK DESTEĞİ

“Vitro Sığır Embriyolarında BLG Geninin CRISPR-Cas9 Teknolojisi ile Modifikasyonu ve Elde Edilen Embriyoların Transferi” başlıklı proje, 2022 yılında TÜBİTAK tarafından desteklenmeye hak kazandı.

Projede Aksaray, Harran, Dicle, Kastamonu, Atatürk Üniversiteleri ile Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi’nden bilim insanları yer aldı.